*BONUS* XOVES DEZAOITO DE XULLO: a Europa dos pobos

O día que marcharon, despois de comer, deiteime no sofá e pechei os ollos. O seguinte que fixen foi abrir os ollos, e de socato… ¡xa é xoves! ¡Vaites! ¡Que falta nos facía a todos descansar!

Collo o ordenador e póñome a recompilar as primeiras ideas para as crónicas, á vez que Sandra me lanza vía Talk ideas para reorganizar o blog da asociación. Escribo as crónicas dos dous primeiros días nun momento —as emocións aínda están moi a flor de pel, e as palabras saen practicamente soas— pero chega un momento no que a inspiración di “ata aquí chegamos, maja”. Abandono entón —por un período máis longo do que contaba— a narración da irmandade 2013 e entro no Facebook. Xa están subidas as primeiras fotos, e comezo a agregar a algúns amigos do Jumelage que aínda non tiña na rede social.

Entón fálame Justine polo chat, nun español tan bo que non podo evitar pensar “¡Será posible! ¡Uns tanto e outros tan pouco!”. Cóntame que a viaxe en barco foi moi tranquila, e que ninguén se mareou. Dime que a seus pais lles gustaron moito os regalos que lles mandou a miña familia e di que está desexando que vaiamos a Bretaña. “¿Y ya estás preparada para volver al trabajo?”, pregunto de broma, “NOOOOOOOOOO!!!!”, contesta ao momento. ¡Acabóuselle o bo!

Máis tarde, tomando un xeado no Malecón con Lucía, cóntolle do que me estivera falando Justine. “Eu tamén falei con Virginie”, di Lucía, “¿E sabes que? Fai un rato pareceume ver pasar a Margot e a Mathilde en bici”, di toda convencida. “¿Pero non marcharan para A Coruña?”. “Si, pero ao mell… ¡Mira aí vai Thibaut! ¡¡¡Thibaaaaaaut!!!”, berra.

E, efectivamente, Thibaut, Margot, Mathilde, Philippe e Elise, os cinco en bicicleta, páranse ao noso lado, sorrindo. “Oh, ¿pero vós non marcharades xa?”, preguntamos sorprendidas. “Nos marchamos mañana para Coruña, y después vamos a Santiago, a las fiestas”, explica Philippe —nese momento, ¿quen se podía imaxinar que as festas de Santiago se cancelarían por semellante traxedia?—.

Cando rematei coas crónicas, sentín que aínda me quedaban cousas por dicir, que aínda non tiña rematado o traballo. Foi por iso que abrín una nova folla de Word e seguín escribindo. O que liches ata aquí é unha especie de “epílogo” da Irmandade 2013, unha simple crónica dun par de sucesos que tiveron lugar unha vez finalizou a viaxe deste ano, e que me pareceron interesantes de narrar.

O que tés a continuación, non é nada diso. Trátase dunha opinión complemente persoal e parcial do que significou para min a semana de convivencia entre as dúas culturas. Falando dende o corazón, poño en palabras unhas cantas ideas e sentimentos que agardo sexan compartidas, senón por todos, si pola maioría de vós:

A irmandade enriquécenos dun xeito que que só alguén que o
viva dende dentro podería chegar a entender.

Logo de varios días dende a súa partida, a nostalxia polos momentos con eles é aínda máis forte, pero coas novas tecnoloxías, é case imposible sentir que se foron. En menos dunha semana, eses corenta franchutes entraron na nosa vila, nas nosas casas e nas nosas vidas. Foron días de moito movemento, aproveitamos os anacos de bus para durmir o que non se podía durmir polas noites, e coñecemos algúns dos mellores lugares da nosa xeografía entre sesta e sesta.

Pero iso non foi o máis destacable da irmandade, nin de lonxe. O mellor foi a xente. Estar con eles, as gargalladas cando nós confundiamos o passé composé co imparfait, ou eles soltaban un “Oh… ¡putain!” ao non conseguir acabar a frase en castelán. Coñecelos, intercambiar opinións, falar dos nosos gustos —¿a quen se lle ía pasar pola cabeza que tiñan a súa propia versión do “Spider-cerdo”?—, comparar ámbalas dúas sociedades, pasear e bailar con eles como faríamos con calquera outro amigo. Iso é o que eu destaco desta Irmandade 2013.

“Coma con calquera outro amigo” porque, definitivamente, xa os consideramos como a uns amigos máis.

Non son capaz de decidir cales son os ingredientes que fan que a irmandade teña éxito, que é o que consegue unir a estes dous pobos tan distintos —e tan similares ao mesmo tempo—; pero oxalá que se sigan conservando outros quince anos máis. E é que esta irmandade contribúe a ampliar a nosa compresión de culturas e ideoloxías diferentes, e enriquécenos dun xeito que só alguén que o viva dende dentro podería chegar a entender.

É por iso que é tan importante seguir tirando dela, seguir contando co apoio dos gobernos e, máis aínda, con persoas que a organicen, a enchan de vida e animen á xente a embarcarse nestas viaxes. Porque a supervivencia das irmandades é básica para seguírmonos mellorando e contribuíndo a esa fermosa idea da Europa dos pobos.

María Melle Goyanes

MARTES DEZASEIS DE XULLO: jusqu'à l’année prochaine, mes amis

Logo de cinco horas escasas de sono, poñémonos en pé. Con poucas ganas, con tristura porque se van, e si, tamén con moito esgotamento: a semana foi moi intensa.

Ás dez reunímonos na Casa da Cultura os máis valentes —ou os máis parvos, depende de como o queirades ver…— para a derradeira conferencia —“home… a algunha habería que vir, ¿ou?”, rimos os novos—, que é unha especie de “mesa redonda” titulada “A irmandade Guerlédan-Sarria: pasado, presente e perspectivas de futuro”, moderada polo xornalista Xosé Ramón Penoucos. Empeza falando Arlindo, o primeiro presidente da asociación en Sarria, contando de onde saiu a idea de facer unha irmandade entre Sarria e Guerléndan.

Atención, que a historia é curiosa: resulta que todo empezou porque un xornalista madrileño se namorou dunha rapaza bretoa e comezou a escribir sobre a cultura da Bretaña en colaboración cunha xornalista de Paradela. Cando se comezou a falar da posibilidade de crear unha irmandade, inicialmente pensouse de Paradela, pero ao ser un concello demasiado pequeno, a idea trasladouse e Sarria. E aí naceu a Irmandade Guerlédan-Sarria.

Para seguir, os representantes dos concellos de Sarria e de Guerlédan falan un pouco das súas impresión logo de convivir con nós e aseguran que continuarán apoiando a irmandade nos anos vindeiros. Ademais, Monique explica que en Francia se está levando a cabo unha reorganización territorial, polo que a comarca de Guerlédan deixará de existir, así que o máis seguro é que teñan que “refacer” a irmandade para pasar a estar asociados simplemente con Mûr.

Cando lles toca a quenda aos presidentes das asociacións, ámbolos dous comprométense a seguir velando porque a irmandade continúe e, a modo de pulla, Philippe mófase: “quiero felicitar a los más jóvenes que están aquí: bienvenidos al mundo de los adultos”. Falan de que, na actualidade, só resisten tres irmandades entre Galicia e Bretaña; e explican que no 98, o primeiro ano de irmandade, produciuse un gran choque cultural entre os 90 franceses que viñeron en maio, e os  90 galegos que foron en xullo —ese foi o único ano no que se fixeron dúas viaxes—.

Despedíndonos ata o ano que vén. Foto: Lucía R. Campo

Ao final, ábrese unha rolda de anécdotas, do que Philippe é o protagonista indiscutible: ¡15 anos dan para moito! Recorda entre risas dende o día en que a policía os multou e os alcaldes de Mûr trataron inutilmente de impedilo dicindo que “¡ei! ¡eu en Francia son alcalde, sonche importante, eh!”; pasando pola vez que meteron de contrabando litros e litros de augardente ocultos entre libros; ata o ano en que a unha rapaza lle deu un ataque de apendicite e tiveron que reunir cartos para que se puidera volver en avión a Galicia.

E para rematar, Penoucos fai unha reflexión sobre a irmandade, dicindo que “isto é o único que, politicamente falando, perdurou ao longo destes 15 anos”. E é que distintos partidos se alternaron no poder, e a crise e os recortes fixeron acto de presenza, pero a irmandade continuou aí, impertérrita. E aí seguirá ata que non quede ninguén que tire por ela —¡oxalá iso tarde moito, moito tempo en pasar!—.

As despedidas sempre son o peor da irmandade... Foto: Sandra L. Pereiro

Logo de facernos una foto para o xornal, voltamos á casa para que acaben de facer as maletas. “Mira, y te metí un roscón y un poco de empanada para el viaje con el bocadillo, ¿quieres algo de fruta, o otra cosa?”, dille miña avoa, inexplicablemente nerviosa, a Justine. “Avoa, ¿pero non ves que non vai poder con todo?”, pero a francesa rise e dalle as grazas mentres colle todo o que lle dá. ¡Ja! ¡Vaia dúas!

Antes de que Justine chegase a casa, miña avoa estaba moi alterada. “¡Meu Deus! ¡Meter a un descoñecido na casa!”. Pero a simpatía de Justine —unido ao feito de que falaba moi ben español…— fixeron que se encariñase moito con ela. ¡Aínda non marchara e xa lle estaba dicindo que volvera cando quixese!

Chegamos ao hotel un ratiño antes da hora de partida, para despedirnos tranquilamente tomando algo na terraza. A pregunta por excelencia nese momento é: “¿Vais a venir a Mûr el año que viene?”. Boa pregunta. A dicir verdade, antes de que comezase a irmandade 2013, tiña bastante claro que para o ano seguinte non voltaría a Guerlédan, pero despois de pasar unha semana con eles, de volvernos atopar con amigos do ano pasado —franceses e galegos— e facer outros novos, a resposta cambia moito. Así que está claro: “Por susposto, ¡o ano que vén contade con nós!”.

Última foto xuntos na Irmandade 2013. Foto: Elvira Vila

Chega o autobús e comezan as despedidas. Últimas fotos, últimas apertas e bicos, últimas anécdotas contadas rapidamente mentres Philippe os apremia para que suban ao bus. Este ano a despedida é menos dura: xa sabemos como vai a cousa, e sabemos que os veremos antes do que pensamos. Desta volta, só hai sorrisos tristes e promesas de máis e mellor para o ano. “¡Bonne voyage!”, berramos mentres nos saúdan dende o bus, “¡Bonne voyage! ¡À bientôt, mes amis! ¡Jusqu’à l’année prochaine!”.

O bus marcha, e os galegos quedamos sos no aparcamento do hotel. Agora toca despedirse entre nós. Máis bicos, máis sorrisos, máis apertas e un “¡vémonos por aí!” que temos por seguro que se cumprirá. Vémonos pronto, irmáns. 

María Melle Goyanes

¡Ei, ei! ¡As crónicas aínda non remataron, eh! Mañá sae un bonus: "XOVES DEZAOITO: a Europa dos pobos". ¡Non volo perdades!

LUNS QUINCE DE XULLO: Galicia é un mundo

Día novo, viaxe nova. A mañá de hoxe xirará arredor de Lugo. A primeira hora, unha deputada danos a benvida e anímanos a seguir mantendo a irmandade. Despois diso, Beti ponse en “modo guía” para pasar a estar á fronte da excusión, e lévanos de  percorrido polo Museo Provincial. Temos moi pouco tempo, así que a visita céntrase principalmente nalgúns dos restos arqueolóxicos máis importantes atopados na provincia. A continuación, damos un paseo ata a catedral, da que a nosa guía preferida nos dá unhas pinceladas antes de entrar para recorrela.

Beti durante unha explicación dos mosaicos do Museo, en Lugo.
Foto: Sandra L. Pereiro

Saímos da catedral e subimos á muralla. Unhas fotiños, unhas explicacións rápidas, un paseo breve e volta ao bus. Vaia decepción levan os franceses, que esperaban poder mercar algúns souvenirs na cidade... Prometémoslles que pola tarde trataríamos de facer as compras por Sarria e parecen animarse notablemente.

Logo da comida en familia, está prevista unha conferencia sobre o papel do Camiño de Santiago na construción de Europa porén, unha vez máis, os máis novos conseguimos escaquearnos e cambiamos a Casa da Cultura polas piscinas. Pero antes diso, o prometido é débeda: catro da tarde, sol queimando todo o que pode e un puñado de tolas paseando polas rúas de Sarria na pescuda de regalos: tarta de Santiago para Justine, unha camiseta para Virginie e unhas postais para Ludivine —¡foi imposible atopar unha postal de Santiago en toda a vila! ¿Como é posible?— .

Foto dende a muralla, en Lugo. Ao fondo, a catedral.
Foto: Sandra L. Pereiro

Coas compras pertinentes xa feitas, tirámonos de cabeza á piscina, mais o baño dura pouco: comeza a tronar de novo. As piscinas baléiranse rapidamente, pero nós decidimos quedarnos un ratiño máis, aproveitando que non chove. Non obstante, cando o reloxo marca as sete, xa estamos todos na casa: ¡hai que prepararse! ¡A cea empeza en dúas horas! ¡¡Que ganas!! Franceses e galegos póñense, un ano máis, as súas mellores galas: vestido e pendentes, chaqueta e gravata, rimel e gomina. Unha última mirada ao espello e… ¡perfecto! ¡Xa estamos listos para a festa!

Cando chego ao hotel, dinme que unha das nosas últimas sorpresas para os franceses está a piques de naufragar: tiñamos pensado proxectar as fotografías da irmandade dos últimos quince anos na parede mentres se ceaba, pero o encargado dinos que iso vai ser moi difícil. ¿Como pode ser? ¡Co traballo que nos dera xuntar e preparar todas esas fotografías —case 3.000—! 

Finalmente, o que ía ser moi difícil, resultou ser bastante sinxelo e grazas á amable colaboración dos membros do hotel, a proxección puido levarse a cabo sen ningún problema.

Entrañable imaxe: Elvira e Elise comentando as fotos
dos 15 anos de irmandade. Foto: Sandra L. Pereiro

E agora si: comeza a cea. Primeiro, embutido; despois, nabizas con queixo fundido servidas nunha galleta con forma de vieira —“¡Oh! Pero… ¿e onde está a vieira?”, pregunta algún un tanto decepcionado— ; a continuación, pescado; e para rematar, carne con patacas. ¡Mi madriña! ¡Que fartura! Despois, mentres nos están servindo o postre —unha rica tarta de merengue con mermelada de arándanos— , Louisse ponse en pé para dar un pequeno discurso co que rendir homenaxe aos dous matrimonios que formaron parte da irmandade dende o principio: ¡15 anos xa!

Rematado o postre, chega o peor da noite: ¡¡hora dos discursos!! Por parellas, primeiro falan García e Monique e despois tócalles a quenda a Sonsoles e a Jean Luc. E, para pechar, collen o micro os presidentes da irmandade en Guerlédan e en Sarria: Philippe e máis Elvira, que, sen dúbida algunha, son os que máis carga emotiva lle imprimen ao momento.

Philippe comeza bromeando: “el año pasado, los discursos duraron hora y media, este año, una hora. Para el año que viene… ¡media!”. Despois ponse un pouco máis serio ao facer un repaso polo pasado e o presente da irmandade e unha reflexión sobre cara onde debería ir nun futuro. Destaco da súa intervención a concepción que nos dá da irmandade, coa que coincido completamente: Philippe fálanos da irmandade como un medio para conseguir unha “Europa dos pobos”, unha irmandade que sirva para previr futuras guerras como as que se viviron nun pasado non tan afastado.

Para acabar, Elvira, sempre breve e concisa, empeza aludindo a unha fermosa cita de Vicente Risco, que precisamente empregou o ano pasado na cea de gala en Mûr, para animalos a vir a Sarria este ano:

Ti dis: Galicia é ben pequena. Eu dígoche: Galicia é un mundo. Poderala andar en pouco tempo do Norte para o Sur, do Leste para o Oeste noutro tanto; poderala volver andar outra vez e máis; non a has dar andado. E de cada vez que a andes, has atopar cousas novas e outras has botar de menos. Pode ela ser pequena en extensión; en fondura, en entidade, é tan grande como queiras, e dende logo, moito máis grande de cómo ti a ves.

Uns días antes, dixérame algo que considerei toda unha lección: “aínda non escribín o discurso; eu teño que vivir as cousas antes, sentilas, para poder escribir sobre elas”. Así que o discurso seguiu cun repaso sentido por algunhas das mellores vivencias destes días e, tras agradecer a tódolos que colaboraron para facer posible esta Irmandade 2013, conclúe despedíndonos ata o ano próximo.

A noite continúa e a festa, tamén. As luces apáganse para crear ambiente e entra en escena un ¿bruxo? que nos prepara unha queimada moi especial. Para seguir, sube ao escenario o mago Roberto Lolo, que nos sorprende e nos fai rir a parte iguais. Marea un pouco a Philippe, Begoña e Margot —“¿¿puedes meter tu mano en el bolsillo de mi pantalón??”—  entre outros, e consegue deixarnos a todos alucinados. Rematados os trucos de maxia, sube ao escenario o grupo Moitos Máis, que nos ameniza a noite con versións de grupos e cantantes como Bob Dylan e Metallica.

Cara as dúas da mañá, as luces apáganse, as mesas afástanse da pista de baile e o “Bará bará beré” comeza a saír dos altavoces. E os brincos e voltas desátanse entre os máis novos. Unha vez máis, síntese iso do que vos falaba fai uns días, o do “idioma universal” e a irmandade máis real. Estamos todos xuntos, bailando, facendo corros e rindo; pasándoo realmente ben. “Checherereche”, “Que la Detenga”, “Galicia (cada día máis linda)”, “Saturday Nights”, “Voyage, voyage”, “Bomba”,… os éxitos máis míticos de aquí e de alá soan sen descanso.

A festa segue para os máis novos ata ben entrada a
madrugada. Foto: Sandra L. Pereiro

Antes de que nos queiramos dar conta, só quedamos nós e algúns adultos sentados nas mesas do fondo mentres Elvira e Elisse miran a presentación de fotos, creando un marco moi entrañable. ¿Pero que fan todos sentados? ¡Iso si que non! ¡Todo mundo a bailar! Facendo unha conga, dirixímonos a por eles —“¡On y va, Philippe!”, o francés fai un xesto de asentimento mentres apura a bebida antes de unirse a nós; “¡¡Veña, Jorge!!” “Non, non, a min deixádeme que estou ben”— . Ao final, todos nos movemos ao ritmo da música saltando nunha conga, agás Jorge, que nos mira ríndose dende unha cadeira. Antes do que nos gustaría, o reloxo marca as catro da mañá e os camareiros tratan de botarnos disimuladamente. “¡A última, a última!”, pedimos. E para pechar a noite de troula, comeza a sonar “Follow de leader”. Philippe sorpréndenos a todos uníndose a nós no baile e, tralas derradeiras notas da canción, dámonos un breve aplauso e recollemos para marchar.

Último baile, ¡e para a cama! Foto: Sandra L. Pereiro

Xa non queda ninguén no aparcamento agás Lucía, Virginie, Justine e máis eu cando nos decatamos de que “¡Ei! ¡Non soou o Madison!” “Ah, non. Pois eu levo ensaiando toda a semana: ¡hai que bailalo!”. Coa canción soando dende o móbil, e iluminadas unicamente por un farol, empezamos a movernos ao ritmo do famoso baile. Unha das encargadas o hotel pasa por alí e, ao vernos, sorrise e deséxanos boas noites. A música remata e “¡agora si! ¡xa podo durmir tranquila!”.

Chegamos á casa pasadas as catro e media e… “Mañana a las 9, ¿verdad?” “Si”, mi madriña… Bonne… ¿nuit?

María Melle Goyanes

DOMINGO CATORCE DE XULLO: isto xa se acaba... outra vez

Brilla o sol, fai calorciño, e comeza un novo día de irmandade. Aínda que algúns comézano mellor ca outros… Deixémolo en que o día anterior houbo un fallo de comunicacións e algúns de nós nos erguemos algo cedo de máis, polo que chegamos media hora antes ao lugar de partida. Pero nada de malos humores, eh, eu son das que digo que empezar co pé esquerdo acostuma ser bo, porque así as cousas tenderán a ir a mellor.

Así pois, logo de discutir con Jorge —“dixéchesme ás 9:30, Jorge…” “Non, non, entendiches mal: ó final quedamos ás 10”— e tras escoitar as explicacións da guía de hoxe, Silvia, poñémonos en marcha. Destino: Navia de Suarna, no corazón dos Ancares.

Escoitando a explicación sobre o castelo de Navia. Foto: Elvira Vila

A primeira parada é a fábrica de Embutidos Navia de Suarna, especializados en androllas, na que nos explican o proceso de embutido e curación dos seus produtos, os cales despois podemos degustar. As seguintes paradas son a ponte medieval e o castelo do pobo, parcialmente destruído durante as Revoltas dos Irmandiños, explica a guía, e que pasou dende entón por distintas mans —de aí o seu aspecto un tanto variopinto—.

Chega a hora da comida, e hoxe toca picnic. O lugar escollido non deixa indiferente a ninguén: a praia fluvial de Navia. Xuntámonos en grupos, buscamos unha sombra, abrimos as neveriñas e ¡bon appetit! Logo da comida, moitos decantámonos por botar unha sesta ata a hora de marchar, pero tamén hai uns cantos que se animan a ir mollar os pés ao río. E mentres estamos tirados na herba, cos ollos pechados, medio durmidos, escoitamos de fondo as risas dos máis pequenos, xogando na auga. Mmm… que agradable…

Picnic na praia fluvial de Navia. Foto: Elvira Vila

Porén, o tempo está calculado ao segundo, así que non tardamos en poñernos de novo en pé. Seguinte parada, Piornedo. Subimos aos autobuses e non levamos máis de quince minutos de viaxe cando vemos que a xente comeza a saír rapidamente do bus que vai diante, agobiados. ¡Resulta que levaban a calefacción acendida! ¡Vaia apuro! Cando chegamos a Piornedo, poñémonos a preguntar sobre o acontecido: seica un dos buses botaba aire quente en lugar de frío, e o outro non tiña aire acondicionado. ¡Parecía que só nos salvaramos os do último bus!

Logo de tomarse unhas augas frías e descansar un anaco á sombra, parece que xa se encontran todos coas forzas suficientes para visitar as pallozas, que neste pobo se atopan en moi bo estado de conservación. Visitamos unha Palloza-Museo, que recrea como era a vida nestas vivendas.

E aquí vén a anécdota do día —ou unha delas—: “Vaia… e pensar que os nosos antepasados vivían aquí”, comenta alguén, “Si… bueno… eu vivín aquí ata os oito anos”, di a nosa guía, unha muller de non máis de corenta anos. Se vos estades rindo, non o fagades, diso nada: ¡poderíanos ter pasado a calquera!

Jorge botándose unha boa sesta. Aínda que a cama
non parece moi cómoda... Foto: Sandra L. Pereiro

Para rematar o día, estaba preparada unha camiñata ata a igrexa de Donís, pero os tronos fannos recuar, e finalmente poñemos rumbo a Sarria. Xa estamos todos tranquiliños, nos nosos asentos, escoitando música, falando, rindo, cando… chof, chof, chof… o bus párase. No medio da nada. Rodeados de montañas. E vemos como os outros dous buses, que ían diante, se afastan. Ja ja ja. “Bueno… ¿quen baixa a empuxar?”, rin. O conductor forza —moito— o motor e da parte de atrás comeza a saír fume negro. Oh-oh… pero ¡arranca! Meeeenos mal. Seguimos o camiño ata que… chof, chof, chof… o bus volve parar. Agora as risas xa son máis escasas. As paradas inesperadas ao final serán seis e a mellor, sen dúbida, é a última: quince minutos parados, no medio da autovía, vendo como nos adiantan uns cantos coches. Xa estamos pensando que desta vez o bus decidiu que “ata aquí” cando, unha vez máis, se volve poñer en marcha. ¿Quen dixera que o noso bus zafara da mala sorte…?

Chegamos a Sarria pensando “¡Ai, Mourín! ¡Canto te botamos en falta!”.

No meu caso, para esta noite Justine e máis eu temos planeada unha cea no Malecón con Virginie, Lucía, Sandra, Laura e Ludivine. Pasamos a noite de conto na terraza e cada pouco vemos aparecer algún grupiño da irmandade, que se para a charlar con nós: Margot, Mathilde, Manolo, Philippe, Louisse… son moitos os que queren aproveitar a última noite libre en Sarria.

¡Pizzas a tutiplén para rematar o día! Foto: María Melle

Rematamos a noite falando, rindo, comparando as sociedades e os costumes duns cas dos outros —¡realmente impresiónanme as nosas diferenzas de horarios!—. Estase tan ben, con boa temperatura, relaxados, tomando algo tranquilamente… E entón doume conta. ¡Volveunos pasar! ¡Outro ano o mesmo! Cando te empezas a sentir máis cómodo con eles, ¡xa están a piques de marchar! ¡C’est pas possible!

Pero… ao mellor é ese o segredo da supervivencia da irmandade: deixarte con ganas de máis, para que repitas para o ano seguinte. ¡Comigo dende logo estalles funcionando de marabilla!

María Melle Goyanes

SÁBADO TRECE DE XULLO: fortalecendo a irmandade entre bailes, sol e chuvia

¡Que gustazo erguerse ás nove! Comparado coa madruga do día anterior, síntese coma se fosen as dúas da tarde. Co corpo xa descansado, poñémonos en marcha un día máis para retomar o programa. O de hoxe, moito máis relaxado. Ás dez temos a recepción no Concello, afortunadamente moi, moi breve —tanto que cando eu chego, logo de deixar a punto uns detalles na Casa da Cultura para a conferencia que terá lugar despois, xa están rematando—.

As conferencias son moi interesantes e importantes para a continuación da irmandade, iso ninguén o pon en dúbida, e non deixamos de agradecérllelas tanto ás persoas que as propoñen como aos que veñen de poñentes; pero os máis novos temos outros… intereses. É por iso que mentres os grandes se van á conferencia sobre os dereitos dos cidadáns europeos, os máis novos reunímonos nas piscinas municipais para unha mañá de auga e sol.

Un grupiño das máis novas, antes de marchar a O Incio. Foto: Lucía Rodríguez

Chegamos ao Chanto e… ¡merde! ¡Non abren ata as doce! Non tardamos en atopar un entretemento para matar o tempo: Sandra trae unha pelota inchable no coche e axiña nos organizarnos para xogar un rato. Pronto se unen máis e máis amigos da irmandade —galegos e franceses—, e poñémonos a xogar todos en corro. Pero… ¡oh, non!: a pelota quédase enganchada entre as árbores. Botellas, pedras, ramas e ata zapatos voan polos aires para tratar de sacala. Todo inútil.

Achegámonos ata o pavillón para pedir unha vasoira e, cando estamos regresando, cruzámonos con Margot, que vai arrastrando un garabullo ENORME con xesto decidido. Evidentemente, pouco ou nada ten que facer a vasoira ao lado diso, así que logo de devolvela, voltamos cos demais, que están quitando as ramiñas máis pequenas para deixar libre a rama máis longa. Lucía carga sobre os ombros a Laura, que colle o “invento” e intenta acertarlle á pelota. Nin por esas. Farta do conto, Mathilde sóbese á arbore e abanéaa ata que, agora si —¡por fin!—, a bendita pelota cae. Uns cantos aplausos e vítores, e a xogar de novo.

Naquel momento, cando nos atopabamos todos xuntos, xogando —ou facendo piña para facernos coa pelota— foi cando sentín que iso de “irmandade” era un nome realmente apropiado para a nosa asociación. Esquecendo calquera barreira que a linguaxe nos puidese poñer, decidimos falar nun dos idiomas universais —que non o único—: o idioma dos xogos, da diversión, das risas. Verdadeiramente, nese intre sentinos a todos como amigos, como grandes amigos, deses que levan contigo toda a vida. Cáseque 15 anos…

No interior da igrexa de Hospital. Foto: Lucía Rodríguez

Chegan as 12, e ábrennos a piscina. “¡Hora lles era!”, din algúns, "¡¡¡OUIIII!!!", berra Thibaut. Despois duns cantos chapuzóns, seguidos dunhas partidas de cartas e unhas sestiñas —e a frustración de Virginie, que perdeu a camiseta—, volvemos á casa para a comida en familia.

Cara ás catro e media, poñemos rumbo a O Incio. A primeira parada é un castro, no que o sol pega moi forte e as cremas solares non tardan en facer acto de presenza. Despois toca parada na igrexa de Hospital. Ámbalas dúas visitas con guía incluída e con Beti unha vez máis como tradutora. A visita xa está chegando á súa fin cando estala a tormenta que se viñera anunciando boa parte da tarde. Caen chuzos de punta e a gran pregunta é “¿onde se meteu Mourín?”.

Justine, Lucía e Virginie divertíndose en Goo. Foto: Lucía Rodríguez

 Non é que nos deixase colgados, é que tivo que ir bastante lonxe para facer un cambio de sentido —as estradas aí non son moi anchas que digamos…—. Para cando chega, xa chove a conciencia e ninguén se resiste a botar unha carreiriña ata o bus. A seguinte visita é ao Concello de O Incio, no que a alcaldesa nos dedica unhas cantas palabras.

Despois, facemos tempo ata a hora marchar a Goo, onde nos agarda Carlos, que se encargou este ano de organizar as festas da aldea. Algúns aproveitan para tomar algo ou ir ao baño, outros reunímonos para comezar a facer a compilación dos hits galegos e franceses que soarán na cea de gala.

Familia ao completo: Uxía, Olalla, Manuel, Iria e Teresa nun
descanso entre baile e baile, en Goo. Foto: Elvira Vila

E chegamos a Goo, onde está a piques de comezar a festa. Carlos saúdanos a todos cun sorriso, e paséase entre a xente exercendo felizmente de relacións públicas. Tras unha espera que a algúns se nos fai larguísima —“¡é que non merendei, Jorge, non merendei!” “bueno muller, bueno, xa pouco faltará. Mira, mira: a Ana Pontón que ben canta”, intenta distraerme sinalando á parlamentaria e membro do grupo Dirindainas, que ensaia no escenario— comeza a aparecer a comida. Esta é unha festa do porco celta e, eeeevidentemente, o porco é o protagonista: empanada de lacón, paté, chourizos, bistés e, de postre… galletas con queixo. Pero ¡vaia galletas! ¡Con forma de silueta de porquiño! A temática está coidada ao detalle, dende logo.

Xa co estómago cheíño, comeza a soar música. Empeza o grupo dos franceses, Dianav, representado por Philippe e Margot, que nos achega á música bretona. Os ritmillos xa nos soan do ano pasado, e non tardamos en saltar á pista de baile, seguindo a Justine e a Elise. Corros, bailes por parellas e maimiños entrelazados son os protagonistas nesta primeira rolda. “Este es más difícil”, explica Justine, como querendo dicir amablemente “nin o intentedes, éche moito para vós”. ¡Ja!, pensamos Lucía e máis eu. Se non se intenta, non se aprende. Tardamos moito, pero ao final xa somos capaces de seguirlles o ritmo aos máis entendidos. “Bien, bien, un poco de práctica y perfecto”, sorrí a francesa.

Galegos e franceses bailando durante a actuación de Dianav, en Goo. No escenario, Margot e Philippe. Foto: Elvira Vila

Despois tócalle a quenda a un grupo de Sarria: Dirindainas. As catro voces cántannos algunhas das cancións tradicionais galegas e a xente axiña retoma o baile. Chamádeme mal pensada, pero eu diría que os galegos tiñamos ganas de demostrarlles aos francesitos que “¡Ei! ¡Nos tamén nos sabemos mover!”. Dun xeito ou doutro, non tardamos en volver brincar, desta vez ao ritmo de muiñeiras.

Para pechar a noite, aparece un grupo made in O Incio: Arandela. A xente segue animada, así que a troula continúa ata ben entrada a madrugada. Máis non para todos. Os franceses téñenche outros horarios, e cara ás dúas e media xa lles custa manterse en pé, así que non tardamos en recollernos.

O día foi máis relaxado e —penso eu— máis divertido, permitiu moitísima máis interacción entre ámbolos pobos e facilitou a irmandade. Os xogos, a piscina, os bailes para pechar a noite… ¡Foi xenial! ¿E mañá? ¿¿¿Que toca mañá???

María Melle Goyanes

VENRES DOCE DE XULLO: día intenso nas Rías Baixas

Verán. 20 grados fóra. Seis e media da mañá. E pregúntaste “¡¿quen me mandaría a min meterme nesto?!”. O madrugón é duro, sobre todo para os que levamos algo máis dun mes erguéndonos á hora do bocadillo de media mañá, pero facendo un gran esforzo e pegando un salto, saímos da cama, restregámonos os ollos, bocexamos e dirixímonos á cociña xa máis animados. "¿Qué lle gustará de almorzo?" No meu caso, o que pide é unha combinación que non asemella especialmente apetitosa de boas a primeiras: zume de laranxa, tostadas e manteca con sal.

Chegamos ao hotel, lugar de saída do bus. Hoxe a tradución para os amigos franceses correrá a cargo de Beti; e a batuta da viaxe levaráa Carlos, o cuñado de Manolo, que nos levará a coñecer distintos puntos das nosas Rías Baixas. Pasadas ás sete e media xa estamos de camiño a Vilanova de Arousa. Dúas horas e media —e unha larga sesta— despois, atopamos o noso primeiro destino: o Pazo Baión. Antes de baixar, dende o micro explícannos –primeiro en galego e logo en francés— que, durante os anos 80, moitas nais que tiñan fillos con problemas coa droga se manifestaron alí mesmo, e foi a súa labor a que fixo que o goberno se comezase a mover para “acabar” co tráfico de droga na zona.

Unha vez na —impresionante— escaleira de entrada, a guía explícanos que o pazo ten arredor de sete séculos, polos que fai  un breve repaso antes de comezar a visita. Do fondo chegan protestas porque a rapaza omite mencionar que o terreo pertenceu durante sete anos ao famoso traficante galego de droga, Laureano Oubiña, polo que aclara que “si, efectivamente este pazo pertenceu durante sete anos a Oubiña, pero normalmente non se menciona porque sete anos nunha cronoloxía de sete séculos é pouco máis ca un suspiro, e, ademais, este home case non realizou ningunha reforma durante ese período”.

Seguimos dando un paseo polo exterior, coñecendo o antigo pombal e unha das zonas de viñas nas que se está a traballar, onde, segundo nos comentan, se contrata a persoas que no pasado tivo problemas cos estupefacientes e está en período de reinserción. Despois, toca unha explicación sobre o proceso de elaboración e embotellamento de albariño, seguido da súa cata, acompañada de rico —riquíiiiisimo— xamón.

Xuntos nas escaleiras do Pazo Baión. Foto: Lucía Rodríguez

Tras unha breve parada para unha visita a un museo en Cambados, dirixímonos a Casa Boliño para o xantar. Varias das francesas máis novas atrévense cun anaco de pulpo —algúns non podemos evitar soltar unha gargallada ao ver como parten un picón en tres anacos—, pero vese que non ten demasiado éxito, pois non repiten.

Unha vez en O Grove, subimos ao barco, desafiando ao vento e ao frío, para dar un paseo polas bateas —e incluso podemos ver durante un ratiño o fondo do océano—. E como a hora da merenda nos pilla no medio da auga, ¡que demo, merenda ao grande!: mexillóns para dar e regalar comezan a aparecer de ninguén-sabe-onde.

"Luises" a bordo do barco en O Grove. Foto: Sandra L. Pereiro

Seguimos a viaxe e a seguinte parada será A Toxa. Imos mal de tempo, así que a visita é breve: unha voltiña á illa, unha foto de familia e subimos de novo ao autobús. O día foi longo, e os máis frouxos non podemos evitar botar unha cabezada de camiño a Portas, onde paramos nun pequeno prado xunto ao río Umia para comer unhas empanadas e unhas tortillas —boísimas— antes de voltar a Sarria.

Cara á unha da mañá, comezan a aparecer as primeiras casas de Sarria. ¡Que día máis axitado! Chegamos á casa e, tras un breve “à demain!”, tirámonos na cama sen molestarnos sequera en poñernos o pixama. Mañá será máis relaxado… ¿ou? ¡Mon Dieu!

María Melle Goyanes

XOVES ONCE DE XULLO: reencontro

Cinco e media da tarde. Fóra vai unha calor abafante e ao lonxe adivíñanse nubes de tormenta. No local de ensaio da Banda de Sarria, un grupo de 20 dos membros máis novos damos os últimos repasos ás partes máis difíciles das dúas obriñas que estivemos preparando para darlles a benvida aos bretóns. A uns poucos metros, na Casa da Cultura, póñense a punto os derradeiros detalles da exposición fotográfica que colocaramos o día anterior, “e menos mal que me deu por vir botar un ollo esta mañá”, explica Jorge, “¡cando cheguei estaban tódalas fotos no chan!”.

Arranxado este imprevisto, ás sete entramos todos correndo no hall de entrada —fóra está diluviando—, cargando coas cadeiras e os instrumentos. “¡María! ¡Chegaches!”, di Elvira mentres me conduce ata un portátil para que poña a funcionar a música e unha proxección coas fotos que non se imprimiron —pode que ela o negue, pero eu diría que estaba un tanto ner-vio-si-lla—.

Unha das mellores cousas da +Irmandade Sarria-Guerledan Sarria é que non só facemos amigos da Bretaña, senón tamén de aquí, da casa, xente que, doutro xeito, probablemente nunca chegaríamos a tratar. A moitos deles non os viamos dende a viaxe do ano pasado, así que aproveitamos a espera para saudarnos e poñernos un pouco ao día entre nós.

Os nervios xa son palpables cando, cara ás sete e media, Mourín toca o claxon do autobús mentres del comezan a baixar os franceses. Tralos primeiros saúdos, “¡Thibaut! ¿Qué tal?”, “¡Holaaa! ¡Bonjour!”, “¿Cómo estás?”, “¿Qué tal el viaje?”, a Banda toca o himno galego e o bretón –ao que pon letra a fermosa voz de Olalla— para inaugurar este novo ano de irmandade. “Este es vuestro himno, ¿no?”, pregunta Fede, que nos dirixe nesta ocasión, “Si, si: es este”, ri Philippe. A continuación, pasamos ao salón de actos, onde logo dos saúdos dos presidentes da asociación en Sarria e en Mûr, así como de membros da alcaldía e a deputación, chega o momento de asignar aos bretóns a unha familia. Aínda que moitos xa non somos novatos, é imposible non sentir un nó no estómago, e as mesmas preguntas do ano pasado volven aparecer: ¿Cómo serán? ¿Simpáticos, serios, tímidos? ¿Qué cousas lles gustarán? ¿Saberán español?

Un por un, todos imos coñecendo ao noso bretón e, logo de intercambiar unhas palabras en francés/español/linguaxe-de-signos, saímos para ver a inauguración da exposición fotográfica “Sarria-Guerlédan: 15 anos de irmandade” e tomar boa conta dos pinchos que preparou o Afonso IX.

Xa estamos recollendo as maletas para marchar para a casa cando acontece o primeiro percance: Virginie non atopa a súa maleta. O problema solvéntase rapidamente: outra das francesas leváraa equivocada e non tarda en devolvela.

Entón chega a primeira cea en familia. Mmm… ¡que tensión! As palabras saen ríxidas e pouco naturais ao principio, pero despois de varias gargalladas por erros gramaticais e anécdotas varias, xa hai a suficiente confianza como para preguntar “¿quereis salir a tomar algo?” e, antes de marchar á cama, un grupiño xuntámonos no Malecón. Porén, a súa viaxe foi larga e están cansos e, ademais, mañá saímos ás sete e media da mañá, así que non tardamos en ir deitarnos.

Despois dun ano de organizar e buscar os mellores lugares para impresionar aos bretóns, ¡por fin chegou o momento! ¡Xa están aquí! Estamos desexosos de que disfruten e o pasen ben durante o tempo que pasen con nós e queremos aproveitar cada minutos con eles. Os días parecen pasar a 1.000 kilómetros por hora; proba disto é que ¡xa rematou o primeiro! Elvira, Louisse, Philippe, creo que todos sen unen a min en pedirvos que aumentedes o número de días de irmandade.

Mañá empeza a parte forte de todo o que temos preparado para a semana con eles. ¡Que ganas! ¡¡On y vaaaaa!!

María Melle Goyanes