Crónica das viaxes

2014

MARTES 12 DE AGOSTO: comeza a viaxe

Chegou o día! Ao saír da casa, un pouquiño antes das oito da mañá, a chuvia xa ten o chan completamente mollado —entón aínda non sabiamos que a auga ía ser a nosa compañeira non grata durante case toda a semana…—. Chegamos o hotel e saúdamonos con enérxicos “Bos días!”, risas emocionadas e si, tamén cuns cantos bocexos.

Logo dun café rápido a cargo do Alfonso IX, facemos a foto de familia e subimos ao bus —“Ola, Mourín!!!”—, “eu atrás, coa juventú!!”, ri Carlos, que este ano non se quixo perder a viaxe. Esa mañá, a maioría aínda temos conexión a internet no móbil, polo que aproveitamos as redes sociais para anunciarlles a todos que xa estamos rumbo á Bretaña e, logo dunha sesta e varias paradas técnicas, arredor das dúas da tarde chegamos un ano máis ao Paraíso, en Cabezón de la Sal, para comer.

Co bandullo xa cheo,  volvemos subir ao autobús. “Nenaaa, ai neniiiiña! Ponme aí unha peli, oh!”, insiste o noso proveedor oficial de porco celta. A pouco máis dunha hora de entrar en País Vasco, a película escollida cae de caixón: 8 Apellidos Vascos entretennos durante as dúas horas seguintes. “E gustouche logo, Carlos?”, preguntan algúns, “Moito, moito, éche moi bonita”, di sinceramente —quedara durmido na metade da película e espertara para ver o final!—. E chegamos entón á ultima parada en territorio español: aproveitamos para visitar ao señor Roca, mercamos algo para a merenda e estiramos as pernas.

Xa de volta na estrada, Elvira advirte: “apagade os datos do móbil, que imos entrar xa en Francia!”. Para non faltar ás boas costumes, vólvesenos facer tarde para cear no hotel, polo que buscamos unha das nosas moi socorridas áreas de servizo. Alguén se lembra da de hai dous anos? Pois esta era aínda máis curiosa: tratábase dunha gasolineira totalmente abandonada. “Pero Jorge, se aquí non hai nin onde sentarse!”, dicimos, “Espérate, espérate, que aló adiante hai un chiringuito”.

O que ocorreu a continuación foi unha das situacións máis surrealistas e simpáticas que viviu esta cronista: o noso Jorge, coa súa habilidade innata para comunicarse sen necesidade de linguaxe, conseguiu non só que os donos do susodito chiringuito nos deixasen as súas mesas para cear —os xamóns e chourizos de porco celta que nos trouxo Carlos—, senón que tamén nos invitasen a un soufflé e a ponche caseiro. Iso si, que non se diga que os galegos non somos ben agradecidos: os franceses fartáronse a xamón e viño made in Galicia.

Despedímonos deles e poñemos rumbo ao hotel, ao que conseguimos chegar logo dun cambio de sentido que só súperMourín é quen de facer. Repártense as habitacións e despedímonos ata o día seguinte. Aínda que pasamos o día sentados, o esgotamento está aí, e a maioría non tardamos en caer rendidos: mañá é o gran día do (re)encontro, e hai que ter as pilas ben cargadas!

Bonne nuit!

MÉRCORES 13 DE AGOSTO: (re)encontro

Un novo día comeza nalgún punto perdido do sur de Francia. Trala tronada monumental da noite anterior, o día de hoxe amence despexado, aínda que con temperaturas non-moi-boas.

Cara as oito e media, subimos novamente ao bus con dirección Cognac. Ao chegar á cidade, paseamos pola beira do río e damos unha volta pola zona antiga ata chegar ás bodegas Martell, unha das bodegas máis antigas de Francia, onde nos atende unha guía que a todos nos deixa encantados coas súas explicacións e simpatía. As bodegas son bastante impresionantes, hai salas e salas cheas de barrís e unha exposición enorme —se ata tiñan un barco a tamaño natural!—.  Tras unha cata do produto, na que Claudio lle fai a algúns unha mostra de cómo bebelo —“No notáis el sabor afrutado del coñac?”, “eu o que noto é que me abrasa a gorxa…”—, saímos da destilaría e comezamos a buscar o restaurante no que imos comer, que xa son horas!.

A comida de Le Coq d’Or resulta estar riquísima e saímos encantados de Cognac, se ata o sol se decidiu a saír para subir un pouco as temperaturas! A sestiña no bus despois de comer é case obrigatoria, polo que a hora seguinte se pasa bastante rápido, pero non pasa moito tempo ata que… “Nenaaa, ai neniiiiña! Ponme aí unha peli, oh!”, volve pedir Carlos, “pero Carlos, se onte quedaches durmido nada máis poñercha”, rimos, “ponma oh, que a de onte gustoume moito”. A escollida desta volta é a eterna Merlín (dura 3 horas!), que causa opinións opostas: á maioría dos que a ven, gústalles —“pois estívoche ben a película”, di Guille, “Moi ben, moi ben, ben bonita”, asegura Carlos—; mentres que aos que querían durmir se lles fixo inacabable —“pero isto cando acaba? Vai tan alto que non me deixa durmir!”, din outros—.

E é que este foi un dos principais problemas da viaxe: os que querían ver as películas, pedían que se lles subise o volume, mentres que os que intentaban durmir se queixaban porque a tele estaba moi alta. Entre iso, e o conflicto co aire acondicionado —“Mourín, báixanolo un pouco, por fa, que imos coller unha pulmonía!”, “déixao, déixao, que non se para ca calor”—, pouco faltou para unha crise dentro da Irmandade. Menos mal que todos eramos xente pacífica!

Cara media tarde facemos unha nova parada técnica para coller algo de merendar —“ai, Jorge, que fame teño, que ganas dun xeado...”, digo eu. “E xa estaremos chegando, ou?”, preguntamos. Mourín asinte pensativo, “si, quedarán tres horiñas máis ou menos…”. Toca armarse de paciencia e buscar algunha forma de entreterse: algúns xogamos a algunha cousa, outros sacan un libro ou déitanse a durmir un anaquiño. Xa a piques de chegar ao noso destino, Jorge colle o micro e comeza a facer bromas para pasar o rato —“a ver, esas rapazas do fondo, que acabo de chamar a Phillipe e dime que está o Coq xa farto de esperar!”.

Finalmente, chegamos a Mûr sobre as dez da noite, con algo máis dunha hora de retraso —“pobres gabachos! Han de estar esfameados!”, rimos—. Dende a porta do local da asociación saúdannos todos cun sorriso, os que xa coñecemos, e os que coñeceremos este ano. Saímos emocionados e abrazámonos aos amigos franceses —“bonjour!!”, “Ça va??”, “Chegamos por fin!!”—.

Todo pasa bastante rápido dende ese momento: os discursos de benvida, o reparto das familias, os pinchos e a copa da irmandade… Antes de que nos dea tempo a decatarnos xa nos estamos metendo na cama, rendidos logo de tódalas emocións vividas ese día.

XOVES 14 DE AGOSTO: comeza o jumelage

Para empezar ben a semana de irmandade, é case obrigatorio un bo madrugón, deses que te deixan grogui durante o día, e desta volta non podía ser doutro xeito: ás sete da mañá xa estamos almorzando, cada quen coa súa familia, para poder poñer rumbo a Quimper antes das oito. Primeiro, dividímonos en dous autobuses: os maiores vanse con Mourín a visitar unha destilaría de wisky e os máis novos imos co chófer bretón a ver unha fábrica de galletas (con degustación incluída, por suposto!).

Cando nos volvemos xuntar todos, sobre as doce da mañá en Plonéour Lanvern para comer, chove un pouco, así que temos que esperar a que escampe para poder despregar o picnic. A maioría buscamos algún banquiño ou muro no que poder sentarnos, pero é de obrigada mención xente como Phillipe, ou a familia de Luís e Maca —despois de tantos anos de irmandade, creo que a eles o de “familia” lles vai ao dedo—, que despregan todo o arsenal: neveiras enormes, platos e cubertos… ¡e ata mesas e banquiños! Comemos rapidiño e de seguido nos volvemos subir ao bus porque, en palabras de Margot “somos algo retrasados” —ai, que mina de anécdotas dan as confusións entre o “ser” e o “estar”!—. A primeira parada da tarde é ao Museo da Pesca de Guilvinec, no que nos falan dos principais métodos de pesca da zona, que son bastante similares aos nosos. Mentres un grupo fai a visita ao museo, o resto damos un paseo polo porto e facemos algunhas fotos e, cara as seis da tarde, desprazámonos ata Pointe du Raz, a Fisterra bretoa.

No camiño, falamos con algúns dos bretóns máis novos: facemos novos amigos e retomamos o trato cos dos anos anteriores. Nunha mestura entre o francés, o inglés e o español, Virginie explícanos que esta noite os bombeiros de Mûr organizan unha festa benéfica, e que lle gustaría moito que fósemos con ela. Que ganas!

Baixamos do bus e Elisse tennos unha sorpresa: ¡unha caixa chea de paquetes con galletas da fábrica que visitáramos á mañá! ¡Temos merenda! (pero só os máis novos) —“¿queres unha, Jorge?”, pregunto, “pois dame unha logo…”, acepta de boa gana—.

“A las siete y media todos aquí”, berra Phillipe antes de que marchemos a facer a ruta polo faro. É un sitio espectacular, diso non hai dúbida, e o tempo axúdanos moito: pese a que vai aire, non hai nada de néboa que nos poida negar as vistas. O aparcadoiro está a case un kilómetro da zona de paseo, co fin de non romper co encanto da punta, polo que aínda temos que dar un bo paseo ata chegar á ruta. Comezamos o recorrido polo lado esquerdo da península, parándonos de cando en vez para facer algunha foto ou admirar a paisaxe e, xa chegando ao extremo máis próximo ao faro, sorpréndenos unha enorme estatua da Nosa Señora dos Náufragos cun neno en brazos e un náufrago erguendo os brazos cara ela. Quedámonos un rato divagando sobre a súa posible simboloxía e, de tanto andar enredando, fáisenos tarde e para cando chegamos ao bus xa están todos agardando para marchar: “Vamos, vaaaamos!”, apúranos Phillipe.

Logo da cea en familia, algúns finalmente animámonos e imos á festas dos pompiers. Falamos un pouco cos amigos franceses, bailamos, rimos… e así se nos pasa a noite. Cando nos queremos dar conta, xa son as tres da mañá —o equivalente ás seis ou sete da mañá aquí—, e é hora de retirarse: aínda que mañá imos poder durmir ata un pouco máis tarde, convén que cheguemos descansados, ¡que toca camiñata! 

VENRES 15 DE AGOSTO: festa no lac

O día empeza un pouco atropelado para a autora destas liñas: que se había que quedar no estacionamento, que se había que quedar no lago, que se ao mellor se saía dende o concello… O caso foi que o final o resto da irmandade tivo que esperar por nós un ratiño máis da conta. Superado o problema, empezamos a xornada!

Hoxe toca festa no Lac de Guerlédan, e o ambientillo anima a todo o mundo: hai mercadillos, un muro para facer escalada, música en directo, un torneo de voley… O día pinta de marabilla! Empezamos cunha camiñata de 5 kilómetros arredor do lago. Pero coidadiño, que non é para pusilánimes: costas inacabables, pedras esvaradías e algún tramo xusto á beiriña da auga. “Qué tal vais?”, preguntan as irmás Remaud, Amandine e Margot, “Aahh, je suis mort!!”, contestámoslles. Cada un vai ao seu ritmo, e cara o mediodía reunímonos todos á beira do lago para ver unha exhibición con cans adestrados.

Para a comida de hoxe desprazámonos ata Saint Mayeux, onde tamén están en festas, para comer todos xuntos nunha carpa. Vai apuro ao chegar e ver que só se pasa con entrada! Algúns dos galegos —si, esta cronista entre eles— imos sen ela, e pouco nos falta para comezar a pensar que hoxe pasamos sen comer. “Pero no os preocupéis, compartimos, que seguro que nos sobra comida”, ofrécense ao momento Lucía e Andrea. Entón chega unha amiga de Virginie, ofrecendo unha entrada que lle sobra, e a bretoa, co seu desenfado habitual, dálle as grazas, cóllea e regálama: “you’re lucky!”, bromea en inglés. Problema resolto: a comer! —e si, tranquilos todos, o resto das persoas sen entrada tampouco tiveron problemas para conseguir pasar—.

Mentres comemos, cae un ballón tremendo, pero non lle facemos demasiado caso, a comida tennos moi entretidos: polo, patacas fritidas, cabeza prensada de xabaril —“os gusta?”, preguntamos, “bah… prefiero no pensar mucho en lo que es”, admiten Justine y Virginie— e, de postre, o gateau típico bretón. Durante parte do xantar actúa entre as mesas unha banda de gaiteiros e, despois do postre, un grupo de danza salta á pista, logo de que parase de chover —“tú grupo no baila hoy, Justine?”, pregunto ao recordar  que a bretoa compite cun grupo similar ao que está bailando nese intre, “no, nos estamos reservando para mañana, que tenemos un concurso importante”, explica. “Aiii, que envexa! Nós tamén queremos bailar!”, din algunhas, “Cuando acaben ellos pueden bailar el resto de personas”, conta Thibeaut, que mira a danza con xesto algo aburrido. Estou de conto con el cando se nos achega Carlos: “Que? Estás a ver se namoras ao rapaz? Éche algo novo para ti…”, comeza a rir mentres Thibeaut marcha escopetado, “pobre pequeno, Carlos” dígolle, e Carlos ri aínda máis forte: “ai, que rica!”.

Tal e como prometera o bretón, ao rematar o grupo os músicos chaman ao público, polo que que antes de regresar ao lago algúns animámonos a botar un baile, que xa tiñamos mono deles!

“Y se puede nadar en el lago?”, preguntamos no coche de camiño ao lac, “Si, pero tienes que tener cuidado, porque debajo hay una antigua ciudad y te puedes lastimar en el pie”, asegura Clément. Cando llo contamos a Virginie, chora ca risa: a cidade está a 30 metros de pronfundidade e Clément estábase metendo con nós! De volta no lago, decatámonos de que hai moita máis xente que á mañá, polo que nos dividimos en grupos pequenos e damos unha volta polo recinto. Primeiro parámonos a ver a carreira de coches acuáticos; despois, visitamos a zona do mercadillo, no que a xente vende os obxectos que xa non quere na casa: roupa, xoguetes, mobles, música, libros… ¡hai de todo! Paramos un momento a ver unhas vellas gravatas, “esta vaiche perfecta para a cea de gala, Alberto!”, rimos, e entón a dona das gravatas achégaselle e dille que colla a que queira, que é un cadeau. Finalmente decántase por unha azul escura con pequenas flores amarelas. Ideal.

Seguimos co paseo e chegamos ata o posto de crêpes de galettes. Parar non é unha opción, é unha obriga. Collemos cada un a nosa crêpe e/ou galette e ímonos sentar un anaco á beira do lago. Mentres un comemos, outros xogan un pequeno partidiño de fútbol: galegos e bretóns, todos mesturados.

Xa merendados, escoitamos que as Dirindainas están a ensaiar e achegámonos a escoitalas. De camiño, decatámonos de que alguén nos está sinalando, e xirámonos estrañadas. Vai sorpresa nos levamos! É Julian, un dos rapaces que coñecéramos hai dous anos, pero que este ano non participa no Jumelage. A súa cara de sorpresa debe ser similar á nosa. Achegámonos a el e saudámonos moi contentos. “Ahora estoy trabajando, nos vemos más tarde y os invito a tomar algo”, prométenos. Non pasan máis de dez minutos cando oímos a alguén berrar un afrancesado “Lusiá!!”. “Marc!!”, berra Lucía en resposta. Marc tampouco participa este ano na irmandade, e explícanos que el, Julian e outros rapaces de Mûr formaron unha asociación de xente nova, os Apero Grillades, que se encargan de organizar festas, como a de hoxe.

Ao final da tarde rematamos todos á beira do lago, sentados en círculo, falando e contando anécdotas. “Y mañana hay fiesta en Saint Mayeux”, din, “Si, nosotros también vamos”, contestámoslles, “Ah! Superb!”, celebran. Entón mañá máis, e mellor! Afástome un momento do resto do grupo, e de socato escoito, “Anda! Hola, María!”, xírome e, unha vez máis hoxe, lévome unha sorpresa: Luís Melle e a súa muller, Cristina, andan tamén por alí! Cóntanme que este ano, en vez de vir á Bretaña coa irmandade, decidiran virse todo o mes pola súa conta: se é que a Bretaña namora, e unha semana non chega a nada!

Xa pola noite, toca bailar. Empezan as Dirindainas, e como non podía ser doutro xeito, os galegos saltamos á pista de baile. Asemella que ninguén do grupo sabe bailar unha muiñeira, pero non o precisamos: abonda con deixarse levar pola música e axiña se forman corros e congas que atraen a todos a unirse á troula. Dan as doce da noite, e os fogos de artificio iluminan o ceo. Logo de vinte minutiños de luces de cores, volve soar a música: Dianav entra en acción.

Ao final, rematamos o día cos maimiños entrelazados, deixándonos levar polos sons bretóns, pola xente, polo ambiente e por esa sensación de ledicia inexplicable que adoita xerar a irmandade.

SÁBADO 16 DE AGOSTO: flores, fotos e festas

O día comeza cunha mesa redonda encabezada por Elvira e Elisse na que se fala de canto custa a vida en Bretaña en comparación con Galicia.

Continuamos a mañá subindo ao bus rumbo á floreada Rochefort en Terre, e aparcamos o coche nun descampado no que paramos a comer. Hoxe toca picnic de novo. O ceo está despexado, pero vai viruxe, polo que nos abrigamos ben antes de baixar do bus: os máis preparados despregan as súas mesas, algúns tiran unha manta no chan e outros pedímoslle a Mourín que nos deixe a maleta do bus aberta para poder sentar nela. Para baixar a comida, un grupiño dos máis novos anímanse a botar un partido de fútbol e Carlos non tarda en unirse, “tú paras el balón”, adxudica posición rapidamente Thibeaut.

Para a visita, Amandine preparara unha gincana sobre Rochefort que, por desgraza, non ten demasiado éxito: só temos unha hora para visitar a cidade, e a maioría prefiren aproveitar o tempo para tomar un café, mercar algún agasallo ou dar un paseo tranquilamente. Despois de todo, estamos nunha das cidades máis fermosas de Francia!

Montamos de novo no bus, con dirección a un gran festival de fotografía ao aire libre que celebran en La Gallicy. E que alegría me levo! Este ano, boa parte do mesmo está adicado ao sobresaínte fotógrafo de guerra do século XX Robert Capa, e alí podemos ver coñecidas fotografías súas como a Muerte de un Miliciano, El Día D ou un retrato de Picasso.

A continuación estaba prevista unha visita aos xardíns botánicos de Yves Rocher, pero por falta de tempo temos que deixalo para outro ano. Volvemos á estrada, desta vez para regresar a Mûr. “Ai María, non sei como te apañas, pero cada vez que te vexo, ou estás comendo, ou estás durmindo”, dime Guille mentres me como unha magdalena, “éche casualidade… ¿queres un cachiño?”. No camiño de volta, Thibeaut pásanos a pelota coa que estivéramos xogando eses días, para que lla firmemos de recordo. Falamos un pouco de literatura, e decatámonos de que, para desgusto de Carlos, o noso amor é imposible: el despreza Harry Potter e a min abúrreme Percy Jackson. Terá que quedar a cousa nunha bonita amizade…

De regreso na vila, facemos unha paradiña no centro de vacacións do lago —no que, vaia sorpresa! Hai unha bufanda da sarriana!— no que nos recibe o seu director, Miguel, para darnos a benvida e invitarnos a uns pinchos. Despois cada quen cea coa súa familia de bretóns e pola noite volvémonos reunir todos en Saint Mayeux para o gran fest-noz que se vai celebrar alí. Collemos o noso vasiño de kir e damos unha volta pola festa mentres non comeza a actuar o grupo: volvémonos atopar con xente de outros anos, saudámonos, falamos un anaco… ata que comeza a música. Entón toca reunirse todos na pista de baile para brincar. O palco é moito máis grande que calquera que viramos ata o de agora, e así como de grande é o palco, así de grande é a pista de baile: facilmente varios centos de persoas se reúnen en corros e comezan a bailar ao ritmo da música —“un, dos, tres, pasito!; un, dos, tres, pasito!”—. Unha vez máis, rematamos a xornada bailando todos xuntos, ríndonos cando nos trabucamos, celebrando cando nos saen os pasos e movendo a cabeza de esquerda a dereita, seguindo o ritmo.

Aproveitemos cada intre, meus, porque a festa váisenos acabar de seguido…

DOMINGO 17 DE AGOSTO: último día

O ceo está encapotado cando nos erguemos, será porque sabe que xa pouco falta para que marchemos…

Para esta mañá está prevista a firma da nova carta da irmandade —recordade que ao haber unha reorganización territorial en Francia, houbo que refacer os estatutos da irmandade—, polo que todos nos diriximos á casa do Concello. Achégome a un grupiño que se está a rir: “... é que onte, cando chegamos, Clément olvidouse de que estaba Luís Amadeo durmindo na súa habitación, e ao acender a luz e velo alí púxose a berrar, vaia susto levaron os dous”, conta Alba, rindo.

“A ver, que tal vou? Guapa?”, pregunta a nosa presi, que se puxo de gala para a ocasión. “Moi guapa Elvira… pero non iredes dar os discursos aí fóra, ou? Vai empezar a chover dun momento a outro…”. Pois parece que si: o acto vaise facer ao aire libre. Ben, polo menos así di máis bonito... Sentámonos todos nos bancos que prepararon no xardín do Concello e comeza a cerimonia. Interveñen os presidentes da asociación así como os alcaldes de Sarria e Mûr e as autoridades de ámbalas dúas vilas. Ao final, todos coinciden en salientar o mesmo que noutras ocasións: a importancia da irmandade como medio para unir ás nacións, o gran enriquecemento cultural e persoal e as ganas de seguir manténdoa moitos anos máis. Oxalá que si!

Mentres se dan os discursos, pasamos do frío case que glaciar ata unha calor abafante, e todo isto acompañado por unha chuvia fina que parece que non, pero molla. “C’est la Bretagne!”, explican os bretóns con guasa. No medio da intervención de Hervé, o alcalde de Mûr, de socato a alarma do concello solta dous pitidos largos e fortísimos que retumban en toda a vila, e que nos obrigan a taparnos as orellas. “La hacen sonar todos los domingos en verano, para comprobar si funciona”, explica Virginie, “si suena tres veces, significa que hay guerra en Francia, y una alarma suena en cada pueblo de Francia, en todos a la vez, para avisar a la gente”.  Ala! Que cousas!

Para despois dos discursos teñen preparados uns pinchos, así que ao chegar ás casas xa pouca fame temos. 

Pola tarde está organizada unha visita a Forges de Salles, un antigo lugar de extracción de mineral. De boas a primeiras, a algúns a viaxe non nos parece demasiado interesante, pero pronto nos decatamos de que estabamos moi trabucados. O sitio é bastante impresionante: os donos —os condes— construíran unha pequena e xeitosa vila en torno á mina. A guía fálanos un pouco das condicións de vida que tiñan alí —nacer, vivir e morrer na mina era o máis habitual—, e despois visitamos o lugar de traballo dos mineiros, a escola, a capela, e a casa dos contramestres. A mansión dos condes, explícannos, non se pode visitar porque aínda viven nela. Xusto cando estamos rematando a visita, a señora condesa sae da casa e achégase a saudar: botas de auga, pantalón algo sucio e un chaquetón desgastado. “Pois moitas pintas de condesa non che ten…”, chega o comentario do fondo. Despedímola e voltamos para Mûr: hai que prepararse, que esta noite hai cea de gala!

“E que me aconsellas que me poña?”, pregúntame Pablo, que vén por primeira vez. “O que queiras menos esas bermudas, Pablete…”, suxiro con algo de sorna. Sacamos o vestidiño da maleta ou estiramos un pouco a camisa, que está algo engurrada; dámonos unha ducha rápida ou tratamos de alisar o pelo; mirámonos no espello e dámonos o visto bo: pero que guapos estamos!

Cara as oito e media reunímonos todos no local da asociación. “Alberto! Pero onde deixaches a gravata?”, preguntamos todos. Sácaa do peto e de seguido comeza a rular entre a xente: arrasa por onde pasa! Xa nos ruxen as tripas cando sacan o apéro: que ben nos sabe! Tanto, que algún xa ten o estómago cheo antes de comezar a cear…

A cea pásase bastante rápido: o primeiro plato, moi rico; o segundo… ten os seus detractores. “Pero qué es?”, preguntamos. Como non recorda o nome, Margot usa a linguaxe xestual e move a cabeza de adiante a atrás e os brazos arriba a abaixo mentres di “cua, cua”. ¿Polo? ¿Avestruz? Non. Ganso. “Ben, unha nova experiencia”, din algúns. Justine asemella algo triste, e recordo que esa tarde tiñan os resultados do concurso de baile: "que tal el concurso?", pregunto. "No muy bien, quedamos de séptimas y participaban ocho grupos...", explica. Vaia, que mal... "...pero son los ocho mejores grupos de Bretaña", remata. Ah, bueeeno! Logo non hai motivo para estar tan triste!

Como esta mañá, aproveitando a sinatura da carta, xa se fixeran os discursos de rigor, pasamos directamente da cea á música. Primeiro empezamos con algo de música tradicional: Dianav e Dirindarinas saen para animar o ambiente, e a xente non tarda en acompañalas co baile. Xa máis entrada a noite, os franceses máis novos sóbense ao palco para cambiar de ritmos e comeza a soar a música de moda en Francia. Moita non nos sona nin de lonxe, pero tanto ten: seguímolos a eles e axiña estamos familiarizados cos seus sons.

Uns cantos seguimos a festa ata tres da mañá, cando nos din que é hora de marchar e apagan a música. Jo, Phillipe, pero se aínda é cedo… 

LUNS 18 DE AGOSTO: deica logo, irmáns!

O sol resístese a saír a última mañá en Mûr. Tras un almorzo rapidiño, dirixímonos ao aparcadoiro para marchar. Facémonos a derradeira foto britanogalega da semana e comezan as despedidas. “A que me vas a echar de menos, Thibeaut?”, dígolle ao trasto número un de Mûr. “No, no, nada”, ri, para despois achegarse a darme unha aperta. “Pues yo a ti si”, contesto botándolle a lingua.

Veña, vai, non nos poñamos melancólicos, que un ano pasa rapidísimo: está comprobado. Abur, adeus, adiós, hasta el año que viene, à bientôt. Deica logo, irmáns! “Nos vemos el año que viene!”, prometémoslle a Phillipe. “Mais évidemment!!”, di erguendo os brazos cun sorriso.

Subimos ao bus e estamos xa saíndo de Mûr cando vemos pasar ao alcalde da vila francesa no coche a toda velocidade. “Seguro que vén a buscarnos”, din os de adiante de broma. Pois non estaban moi equivocados, porque a uns poucos metros vémolo baixando do coche, e saúdanos… con algo na man. O bo do home viñera buscarnos porque García se esquecera o cadro que lle regalara no seu coche!

Co cadro xa no bus, seguimos o camiño e, para amenizar a viaxe, toca peli. Agora é a quenda a Lindsay Lohan con “Devuélveme Mi Suerte”. Xusto acaba o filme cando chegamos a La Rochelle para comer no self-service dunha área de servizo. Non tardamos moito en volvernos montar no bus e, para acompañar á sesta de rigor, poñemos outra película. Nesta ocasión, unha galega: Sempre Xonxa.

Moitos quedamos durmidos pouco despois de apareceren as primeiras imaxes na televisión, e non espertamos ata varias horas despois, para decatarnos de que estamos no medio dun atasco kilométrico que dura un bo anaco. Dende a parte de atrás, poñémonos a mirar polo cristal traseiro, e rematamos por xogar cos rapaces do coche de atrás. “Pedra, papel, tixeiras… xa! Ja! Gañamos”, rímonos. Está claro que o que se aburre nun atasco, é porque quere… Mentres, os de diante volven pedir película e, para desgusto desta cronista, a escollida non é outra que “La Ciudad No Es Para Mí”, de Paco Martínez Soria. “Ai, Mourín, vouche queimar eses DVD’s!”, advírtolle mentres ri.

Non collemos algo de velocidade ata deixar atrás Burdeos e xa case son as dez cando chegamos por fin a Irún, onde durmimos esta noite. “Internet!! Por fin temos internet no móbil!!”, celebran algúns despois de cinco días desenchufados do mundo dixital. Logo de deixar as cousas na habitación, volvémonos reunir todos na cafetería do hotel: uns collen uns pinchos de tortilla ou un bocata, mentres que outros agardan pacientemente a que Carlos remate de cortar o xamón, ou a que lles chegue o anaco do queixo que se está repartido.

É unha desas noites típicas xa de finais de agosto, polo que collemos unhas chaquetas e moitos animámonos a saír un rato á terraza do hotel antes de nos ir deitar. Xa cara a unha da madrugada, algúns deciden marchar na procura dalgún bar no que tomar unas copas, mentres que outros, vendo que comeza a chuviñar, optan por marchar para a cama, “que xa son horas”.

Esta última noite todos xuntos é moi divertida, non creo que haxa ninguén que o poña en dúbida: mentres un bo grupiño xogamos as cartas, outros tantos apuran unha cervexa a uns metros; todos nós rindo, rememorando os mellores momentos dos últimos días. Que mágoa marchar... Éche ben certo que o bo dura pouco!

MARTES 19 DE AGOSTO: le retour

RIIIIIIIIIIIIIIIIING, RIIIIIIIIIIIIING, RIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIING!!!!!

Tras un momento de confusión… “Lucía… iso é un teléfono?”,  pregunto adurmiñada. “Sí, cólleo dunha vez!”, contesta enfadada.

Pero de quen foi a idea de erguerse ás oito da mañá? De quen?! Ah, si, da nosa benquerida presi… Almorzamos en silencio, mortos de sono: o de quedarse onte ata as tantas falando xa non nos parece tan boa idea. Metemos as maletas no autobús e entón decatámonos de que falta xente “oh, pero e onde van Jorge e Elvira?”, preguntan. “Funos espertar eu”, di Alba, “Nin oíron o teléfono do hotel, nin fixeron caso do móbil. Por pouco e non temos que tirar a porta abaixo para que se levantasen!”, explica. Vaia dous!

Ao cabo duns minutos aparecen os dous durmiñóns, e podemos seguir o camiño. Ao subir ao bus, vemos que Carlos está deitado nos asentos do fondo, ocupando nada menos que cinco postos! “Pero a ver Carlos, onte tanta festa tivestes que hoxe non te tés?”, metémonos con el. “Ai, deixádeme aquí, deixádeme aquí, que teño unha dor nun ollo”. Meu pobre… deixámolo durmir e buscamos outros asentos.

Cara media mañá facemos unha parada preto de Santander para tomar un café e espertar un pouco. Mentres uns collemos algo de comer, outros dan un paseo pola exposición de tractores antigos que hai a uns poucos metros e, de volta no bus, tócalle a quenda a un filme un pouco máis xuvenil que os de onte: “Hugo”.

Xa dan as dúas e media cando chegamos a Santarúa, en Candás, o restaurante rexentado por Richard no que xa coméramos hai dous anos. Entre a fame que levabamos e o rico que está todo, a comida sábenos a gloria. E, para poñerlle un broche de ouro á semana, dende a directiva deciden ter un detalle cunha das persoas que lle dá, sen dúbida algunha, máis vida á Irmandade —ademais de ser o noso provedor oficial de produtos de porco celta!—: o noso moi querido Carlos. Logo de entregarlle o agasallo, seguimos a viaxe. Xa estamos cerca da casiña, e as ganas de deitarnos outra vez nas nosas propias camas son cada vez maiores!

Aplaudimos todos ao entrar en Sarria, cara ás oito da tarde. A familia e os amigos recíbennos con sorrisos alegres aos que nós respondemos con suspiros cansos e algo tristeiros. Por fin na casa! Pero é que se nos pasou tan rápido á semana…

“Que ninguén marche sen facer a foto de familia!!”, advirte Elvira. Así que nos xuntamos todos por derradeira vez nas escaleiras do Alfonso IX para esa última foto: sen peitear, coa roupa engurrada e rebentados da viaxe. Pero sorrindo contentos —moi contentos— pola semana vivida e desexando que chegue o verán próximo, para podérmonos reencontrar de novo cos nosos moi queridos irmáns bretóns.

María Melle Goyanes,

setembro 2014

2013

XOVES ONCE DE XULLO: reencontro

Cinco e media da tarde. Fóra vai unha calor abafante e ao lonxe adivíñanse nubes de tormenta. No local de ensaio da Banda de Sarria, un grupo de 20 dos membros máis novos damos os últimos repasos ás partes máis difíciles das dúas obriñas que estivemos preparando para darlles a benvida aos bretóns. A uns poucos metros, na Casa da Cultura, póñense a punto os derradeiros detalles da exposición fotográfica que colocaramos o día anterior, “e menos mal que me deu por vir botar un ollo esta mañá”, explica Jorge, “¡cando cheguei estaban tódalas fotos no chan!”. 

Arranxado este imprevisto, ás sete entramos todos correndo no hall de entrada —fóra está diluviando—, cargando coas cadeiras e os instrumentos. “¡María! ¡Chegaches!”, di Elvira mentres me conduce ata un portátil para que poña a funcionar a música e unha proxección coas fotos que non se imprimiron —pode que ela o negue, pero eu diría que estaba un tanto ner-vio-si-lla—. 

Unha das mellores cousas da irmandade é que non só facemos amigos da Bretaña, senón tamén de aquí, da casa, xente que, doutro xeito, probablemente nunca chegaríamos a tratar. A moitos deles non os viamos dende a viaxe do ano pasado, así que aproveitamos a espera para saudarnos e poñernos un pouco ao día entre nós.

Os nervios xa son palpables cando, cara ás sete e media, Mourín toca o claxon do autobús mentres del comezan a baixar os franceses. Tralos primeiros saúdos, “¡Thibaut! ¿Qué tal?”, “¡Holaaa! ¡Bonjour!”, “¿Cómo estás?”, “¿Qué tal el viaje?”, a Banda toca o himno galego e o bretón –ao que pon letra a fermosa voz de Olalla— para inaugurar este novo ano de irmandade. “Este es vuestro himno, ¿no?”, pregunta Fede, que nos dirixe nesta ocasión, “Si, si: es este”, ri Philippe. A continuación, pasamos ao salón de actos, onde logo dos saúdos dos presidentes da asociación en Sarria e en Mûr, así como de membros da alcaldía e a deputación, chega o momento de asignar aos bretóns a unha familia. Aínda que moitos xa non somos novatos, é imposible non sentir un nó no estómago, e as mesmas preguntas do ano pasado volven aparecer: ¿Cómo serán? ¿Simpáticos, serios, tímidos? ¿Qué cousas lles gustarán? ¿Saberán español?

Un por un, todos imos coñecendo ao noso bretón e, logo de intercambiar unhas palabras en francés/español/linguaxe-de-signos, saímos para ver a inauguración da exposición fotográfica “Sarria-Guerlédan: 15 anos de irmandade” e tomar boa conta dos pinchos que preparou o Afonso IX.

Xa estamos recollendo as maletas para marchar para a casa cando acontece o primeiro percance: Virginie non atopa a súa maleta. O problema solvéntase rapidamente: outra das francesas leváraa equivocada e non tarda en devolvela.

Entón chega a primeira cea en familia. Mmm… ¡que tensión! As palabras saen ríxidas e pouco naturais ao principio, pero despois de varias gargalladas por erros gramaticais e anécdotas varias, xa hai a suficiente confianza como para preguntar “¿quereis salir a tomar algo?” e, antes de marchar á cama, un grupiño xuntámonos no Malecón. Porén, a súa viaxe foi larga e están cansos e, ademais, mañá saímos ás sete e media da mañá, así que non tardamos en ir deitarnos.

Despois dun ano de organizar e buscar os mellores lugares para impresionar aos bretóns, ¡por fin chegou o momento! ¡Xa están aquí! Estamos desexosos de que disfruten e o pasen ben durante o tempo que pasen con nós e queremos aproveitar cada minutos con eles. Os días parecen pasar a 1.000 kilómetros por hora; proba disto é que ¡xa rematou o primeiro! Elvira, Louisse, Philippe, creo que todos sen unen a min en pedirvos que aumentedes o número de días de irmandade.

Mañá empeza a parte forte de todo o que temos preparado para a semana con eles. ¡Que ganas! ¡¡On y vaaaaa!!

VENRES DOCE DE XULLO: día intenso nas Rías Baixas

Verán. 20 grados fóra. Seis e media da mañá. E pregúntaste “¡¿quen me mandaría a min meterme nesto?!”. O madrugón é duro, sobre todo para os que levamos algo máis dun mes erguéndonos á hora do bocadillo de media mañá, pero facendo un gran esforzo e pegando un salto, saímos da cama, restregámonos os ollos, bocexamos e dirixímonos á cociña xa máis animados. "¿Qué lle gustará de almorzo?". No meu caso, o que pide é unha combinación que non asemella especialmente apetitosa de boas a primeiras: zume de laranxa, tostadas e manteca con sal.

Chegamos ao hotel, lugar de saída do bus. Hoxe a tradución para os amigos franceses correrá a cargo de Beti; e a batuta da viaxe levaráa Carlos, o cuñado de Manolo, que nos levará a coñecer distintos puntos das nosas Rías Baixas. Pasadas ás sete e media xa estamos de camiño a Vilanova de Arousa. Dúas horas e media —e unha larga sesta— despois, atopamos o noso primeiro destino: o Pazo Baión. Antes de baixar, dende o micro explícannos –primeiro en galego e logo en francés— que, durante os anos 80, moitas nais que tiñan fillos con problemas coa droga se manifestaron alí mesmo, e foi a súa labor a que fixo que o goberno se comezase a mover para “acabar” co tráfico de droga na zona.

Unha vez na —impresionante— escaleira de entrada, a guía explícanos que o pazo ten arredor de sete séculos, polos que fai  un breve repaso antes de comezar a visita. Do fondo chegan protestas porque a rapaza omite mencionar que o terreo pertenceu durante sete anos ao famoso traficante galego de droga, Laureano Oubiña, polo que aclara que “si, efectivamente este pazo pertenceu durante sete anos a Oubiña, pero normalmente non se menciona porque sete anos nunha cronoloxía de sete séculos é pouco máis ca un suspiro, e, ademais, este home case non realizou ningunha reforma durante ese período”.

Seguimos dando un paseo polo exterior, coñecendo o antigo pombal e unha das zonas de viñas nas que se está a traballar, onde, segundo nos comentan, se contrata a persoas que no pasado tivo problemas cos estupefacientes e está en período de reinserción. Despois, toca unha explicación sobre o proceso de elaboración e embotellamento de albariño, seguido da súa cata, acompañada de rico —riquíiiiisimo— xamón.

Tras unha breve parada para unha visita a un museo en Cambados, dirixímonos a Casa Boliño para o xantar. Varias das francesas máis novas atrévense cun anaco de pulpo —algúns non podemos evitar soltar unha gargallada ao ver como parten un picón en tres anacos—, pero vese que non ten demasiado éxito, pois non repiten.

Unha vez en O Grove, subimos ao barco, desafiando ao vento e ao frío, para dar un paseo polas bateas —e incluso podemos ver durante un ratiño o fondo do océano—. E como a hora da merenda nos pilla no medio da auga, ¡que demo, merenda ao grande!: mexillóns para dar e regalar comezan a aparecer de ninguén-sabe-onde.

Seguimos a viaxe e a seguinte parada será A Toxa. Imos mal de tempo, así que a visita é breve: unha voltiña á illa, unha foto de familia e subimos de novo ao autobús. O día foi longo, e os máis frouxos non podemos evitar botar unha cabezada de camiño a Portas, onde paramos nun pequeno prado xunto ao río Umia para comer unhas empanadas e unhas tortillas —boísimas— antes de voltar a Sarria.

Cara á unha da mañá, comezan a aparecer as primeiras casas de Sarria. ¡Que día máis axitado! Chegamos á casa e, tras un breve “à demain!”, tirámonos na cama sen molestarnos sequera en poñernos o pixama. Mañá será máis relaxado… ¿ou? ¡Mon Dieu!

SÁBADO TRECE DE XULLO: fortalecendo a irmandade entre bailes, sol e chuvia

¡Que gustazo erguerse ás nove! Comparado coa madruga do día anterior, síntese coma se fosen as dúas da tarde. Co corpo xa descansado, poñémonos en marcha un día máis para retomar o programa. O de hoxe, moito máis relaxado. Ás dez temos a recepción no Concello, afortunadamente moi, moi breve —tanto que cando eu chego, logo de deixar a punto uns detalles na Casa da Cultura para a conferencia que terá lugar despois, xa están rematando—.

As conferencias son moi interesantes e importantes para a continuación da irmandade, iso ninguén o pon en dúbida, e non deixamos de agradecérllelas tanto ás persoas que as propoñen como aos que veñen de poñentes; pero os máis novos temos outros… intereses. É por iso que mentres os grandes se van á conferencia sobre os dereitos dos cidadáns europeos, os máis novos reunímonos nas piscinas municipais para unha mañá de auga e sol.

Chegamos ao Chanto e… ¡merde! ¡Non abren ata as doce! Non tardamos en atopar un entretemento para matar o tempo: Sandra trae unha pelota inchable no coche e axiña nos organizarnos para xogar un rato. Pronto se unen máis e máis amigos da irmandade —galegos e franceses—, e poñémonos a xogar todos en corro. Pero… ¡oh, non!: a pelota quédase enganchada entre as árbores. Botellas, pedras, ramas e ata zapatos voan polos aires para tratar de sacala. Todo inútil.

Achegámonos ata o pavillón para pedir unha vasoira e, cando estamos regresando, cruzámonos con Margot, que vai arrastrando un garabullo ENORME con xesto decidido. Evidentemente, pouco ou nada ten que facer a vasoira ao lado diso, así que logo de devolvela, voltamos cos demais, que están quitando as ramiñas máis pequenas para deixar libre a rama máis longa. Lucía carga sobre os ombros a Laura, que colle o “invento” e intenta acertarlle á pelota. Nin por esas. Farta do conto, Mathilde sóbese á arbore e abanéaa ata que, agora si —¡por fin!—, a bendita pelota cae. Uns cantos aplausos e vítores, e a xogar de novo.

Naquel momento, cando nos atopabamos todos xuntos, xogando —ou facendo piña para facernos coa pelota— foi cando sentín que iso de “irmandade” era un nome realmente apropiado para a nosa asociación. Esquecendo calquera barreira que a linguaxe nos puidese poñer, decidimos falar nun dos idiomas universais —que non o único—: o idioma dos xogos, da diversión, das risas. Verdadeiramente, nese intre sentinos a todos como amigos, como grandes amigos, deses que levan contigo toda a vida. Cáseque 15 anos…

Chegan as 12, e ábrennos a piscina. “¡Hora lles era!”, din algúns, "¡¡¡OUIIII!!!", berra Thibaut. Despois duns cantos chapuzóns, seguidos dunhas partidas de cartas e unhas sestiñas —e a frustración de Virginie, que perdeu a camiseta—, volvemos á casa para a comida en familia.

Cara ás catro e media, poñemos rumbo a O Incio. A primeira parada é un castro, no que o sol pega moi forte e as cremas solares non tardan en facer acto de presenza. Despois toca parada na igrexa de Hospital. Ámbalas dúas visitas con guía incluída e con Beti unha vez máis como tradutora. A visita xa está chegando á súa fin cando estala a tormenta que se viñera anunciando boa parte da tarde. Caen chuzos de punta e a gran pregunta é “¿onde se meteu Mourín?”.

 Non é que nos deixase colgados, é que tivo que ir bastante lonxe para facer un cambio de sentido —as estradas aí non son moi anchas que digamos…—. Para cando chega, xa chove a conciencia e ninguén se resiste a botar unha carreiriña ata o bus. A seguinte visita é ao Concello de O Incio, no que a alcaldesa nos dedica unhas cantas palabras.

Despois, facemos tempo ata a hora marchar a Goo, onde nos agarda Carlos, que se encargou este ano de organizar as festas da aldea. Algúns aproveitan para tomar algo ou ir ao baño, outros reunímonos para comezar a facer a compilación dos hits galegos e franceses que soarán na cea de gala.

E chegamos a Goo, onde está a piques de comezar a festa. Carlos saúdanos a todos cun sorriso, e paséase entre a xente exercendo felizmente de relacións públicas. Tras unha espera que a algúns se nos fai larguísima —“¡é que non merendei, Jorge, non merendei!” “bueno muller, bueno, xa pouco faltará. Mira, mira: a Ana Pontón que ben canta”, intenta distraerme sinalando á parlamentaria e membro do grupo Dirindainas, que ensaia no escenario— comeza a aparecer a comida. Esta é unha festa do porco celta e, eeeevidentemente, o porco é o protagonista: empanada de lacón, paté, chourizos, bistés e, de postre… galletas con queixo. Pero ¡vaia galletas! ¡Con forma de silueta de porquiño! A temática está coidada ao detalle, dende logo.

Xa co estómago cheíño, comeza a soar música. Empeza o grupo dos franceses, Dianav, representado por Philippe e Margot, que nos achega á música bretona. Os ritmillos xa nos soan do ano pasado, e non tardamos en saltar á pista de baile, seguindo a Justine e a Elise. Corros, bailes por parellas e maimiños entrelazados son os protagonistas nesta primeira rolda. “Este es más difícil”, explica Justine, como querendo dicir amablemente “nin o intentedes, éche moito para vós”. ¡Ja!, pensamos Lucía e máis eu. Se non se intenta, non se aprende. Tardamos moito, pero ao final xa somos capaces de seguirlles o ritmo aos máis entendidos. “Bien, bien, un poco de práctica y perfecto”, sorrí a francesa.

Despois tócalle a quenda a un grupo de Sarria: Dirindainas. As catro voces cántannos algunhas das cancións tradicionais galegas e a xente axiña retoma o baile. Chamádeme mal pensada, pero eu diría que os galegos tiñamos ganas de demostrarlles aos francesitos que“¡Ei! ¡Nos tamén nos sabemos mover!”. Dun xeito ou doutro, non tardamos en volver brincar, desta vez ao ritmo de muiñeiras.

Para pechar a noite, aparece un grupo made in O Incio: Arandela. A xente segue animada, así que a troula continúa ata ben entrada a madrugada. Máis non para todos. Os franceses téñenche outros horarios, e cara ás dúas e media xa lles custa manterse en pé, así que non tardamos en recollernos.

O día foi máis relaxado e —penso eu— máis divertido, permitiu moitísima máis interacción entre ámbolos pobos e facilitou a irmandade. Os xogos, a piscina, os bailes para pechar a noite… ¡Foi xenial! ¿E mañá? ¿¿¿Que toca mañá???

DOMINGO CATORCE DE XULLO: Isto xa se acaba… outra vez

Brilla o sol, fai calorciño, e comeza un novo día de irmandade. Aínda que algúns comézano mellor ca outros… Deixémolo en que o día anterior houbo un fallo de comunicacións e algúns de nós nos erguemos algo cedo de máis, polo que chegamos media hora antes ao lugar de partida. Pero nada de malos humores, eh, eu son das que digo que empezar co pé esquerdo acostuma ser bo, porque así as cousas tenderán a ir a mellor.

Así pois, logo de discutir con Jorge —“dixéchesme ás 9:30, Jorge…” “Non, non, entendiches mal: ó final quedamos ás 10”— e tras escoitar as explicacións da guía de hoxe, Silvia, poñémonos en marcha. Destino: Navia de Suarna, no corazón dos Ancares.

A primeira parada é a fábrica de Embutidos Navia de Suarna, especializados en androllas, na que nos explican o proceso de embutido e curación dos seus produtos, os cales despois podemos degustar. As seguintes paradas son a ponte medieval e o castelo do pobo, parcialmente destruído durante as Revoltas dos Irmandiños, explica a guía, e que pasou dende entón por distintas mans —de aí o seu aspecto un tanto variopinto—.

Chega a hora da comida, e hoxe toca picnic. O lugar escollido non deixa indiferente a ninguén: a praia fluvial de Navia. Xuntámonos en grupos, buscamos unha sombra, abrimos as neveriñas e ¡bon appetit! Logo da comida, moitos decantámonos por botar unha sesta ata a hora de marchar, pero tamén hai uns cantos que se animan a ir mollar os pés ao río. E mentres estamos tirados na herba, cos ollos pechados, medio durmidos, escoitamos de fondo as risas dos máis pequenos, xogando na auga. Mmm… que agradable…

Porén, o tempo está calculado ao segundo, así que non tardamos en poñernos de novo en pé. Seguinte parada, Piornedo. Subimos aos autobuses e non levamos máis de quince minutos de viaxe cando vemos que a xente comeza a saír rapidamente do bus que vai diante, agobiados. ¡Resulta que levaban a calefacción acendida! ¡Vaia apuro! Cando chegamos a Piornedo, poñémonos a preguntar sobre o acontecido: seica un dos buses botaba aire quente en lugar de frío, e o outro non tiña aire acondicionado. ¡Parecía que só nos salvaramos os do último bus!

Logo de tomarse unhas augas frías e descansar un anaco á sombra, parece que xa se encontran todos coas forzas suficientes para visitar as pallozas, que neste pobo se atopan en moi bo estado de conservación. Visitamos unha Palloza-Museo, que recrea como era a vida nestas vivendas.

E aquí vén a anécdota do día —ou unha delas—: “Vaia… e pensar que os nosos antepasados vivían aquí”, comenta alguén, “Si… bueno… eu vivín aquí ata os oito anos”, di a nosa guía, unha muller de non máis de corenta anos. Se vos estades rindo, non o fagades, diso nada: ¡poderíanos ter pasado a calquera!

Para rematar o día, estaba preparada unha camiñata ata a igrexa de Donís, pero os tronos fannos recuar, e finalmente poñemos rumbo a Sarria. Xa estamos todos tranquiliños, nos nosos asentos, escoitando música, falando, rindo, cando… chof, chof, chof… o bus párase. No medio da nada. Rodeados de montañas. E vemos como os outros dous buses, que ían diante, se afastan. Ja ja ja. “Bueno… ¿quen baixa a empuxar?”, rin. O conductor forza —moito— o motor e da parte de atrás comeza a saír fume negro. Oh-oh… pero ¡arranca! Meeeenos mal. Seguimos o camiño ata que… chof, chof, chof… o bus volve parar. Agora as risas xa son máis escasas. As paradas inesperadas ao final serán seis e a mellor, sen dúbida, é a última: quince minutos parados, no medio da autovía, vendo como nos adiantan uns cantos coches. Xa estamos pensando que desta vez o bus decidiu que “ata aquí” cando, unha vez máis, se volve poñer en marcha. ¿Quen dixera que o noso bus zafara da mala sorte…?

Chegamos a Sarria pensando “¡Ai, Mourín! ¡Canto te botamos en falta!”.

No meu caso, para esta noite Justine e máis eu temos planeada unha cea no Malecón con Virginie, Lucía, Sandra, Laura e Ludivine. Pasamos a noite de conto na terraza e cada pouco vemos aparecer algún grupiño da irmandade, que se para a charlar con nós: Margot, Mathilde, Manolo, Philippe, Louisse… son moitos os que queren aproveitar a última noite libre en Sarria.

Rematamos a noite falando, rindo, comparando as sociedades e os costumes duns cas dos outros —¡realmente impresiónanme as nosas diferenzas de horarios!—. Estase tan ben, con boa temperatura, relaxados, tomando algo tranquilamente… E entón doume conta. ¡Volveunos pasar! ¡Outro ano o mesmo! Cando te empezas a sentir máis cómodo con eles, ¡xa están a piques de marchar! ¡C’est pas possible!

Pero… ao mellor é ese o segredo da supervivencia da irmandade: deixarte con ganas de máis, para que repitas para o ano seguinte. ¡Comigo dende logo estalles funcionando de marabilla!

LUNS QUINCE DE XULLO: Galicia é un mundo

Día novo, viaxe nova. A mañá de hoxe xirará arredor de Lugo. A primeira hora, unha deputada danos a benvida e anímanos a seguir mantendo a irmandade. Despois diso, Beti ponse en “modo guía” para pasar a estar á fronte da excusión, e lévanos de  percorrido polo Museo Provincial. Temos moi pouco tempo, así que a visita céntrase principalmente nalgúns dos restos arqueolóxicos máis importantes atopados na provincia. A continuación, damos un paseo ata a catedral, da que a nosa guía preferida nos dá unhas pinceladas antes de entrar para recorrela.

Saímos da catedral e subimos á muralla. Unhas fotiños, unhas explicacións rápidas, un paseo breve e volta ao bus. Vaia decepción levan os franceses, que esperaban poder mercar algúns souvenirs na cidade... Prometémoslles que pola tarde trataríamos de facer as compras por Sarria e parecen animarse notablemente.

Logo da comida en familia, está prevista unha conferencia sobre o papel do Camiño de Santiago na construción de Europa porén, unha vez máis, os máis novos conseguimos escaquearnos e cambiamos a Casa da Cultura polas piscinas. Pero antes diso, o prometido é débeda: catro da tarde, sol queimando todo o que pode e un puñado de tolas paseando polas rúas de Sarria na pescuda de regalos: tarta de Santiago para Justine, unha camiseta para Virginie e unhas postais para Ludivine —¡foi imposible atopar unha postal de Santiago en toda a vila! ¿Como é posible?— .

Coas compras pertinentes xa feitas, tirámonos de cabeza á piscina, mais o baño dura pouco: comeza a tronar de novo. As piscinas baléiranse rapidamente, pero nós decidimos quedarnos un ratiño máis, aproveitando que non chove. Non obstante, cando o reloxo marca as sete, xa estamos todos na casa: ¡hai que prepararse! ¡A cea empeza en dúas horas! ¡¡Que ganas!! Franceses e galegos póñense, un ano máis, as súas mellores galas: vestido e pendentes, chaqueta e gravata, rimel e gomina. Unha última mirada ao espello e… ¡perfecto! ¡Xa estamos listos para a festa!

Cando chego ao hotel, dinme que unha das nosas últimas sorpresas para os franceses está a piques de naufragar: tiñamos pensado proxectar as fotografías da irmandade dos últimos quince anos na parede mentres se ceaba, pero o encargado dinos que iso vai ser moi difícil. ¿Como pode ser? ¡Co traballo que nos dera xuntar e preparar todas esas fotografías —case 3.000—! 

Finalmente, o que ía ser moi difícil, resultou ser bastante sinxelo e grazas á amable colaboración dos membros do hotel, a proxección puido levarse a cabo sen ningún problema.

E agora si: comeza a cea. Primeiro, embutido; despois, nabizas con queixo fundido servidas nunha galleta con forma de vieira —“¡Oh! Pero… ¿e onde está a vieira?”, pregunta algún un tanto decepcionado— ; a continuación, pescado; e para rematar, carne con patacas. ¡Mi madriña! ¡Que fartura! Despois, mentres nos están servindo o postre —unha rica tarta de merengue con mermelada de arándanos— , Louisse ponse en pé para dar un pequeno discurso co que rendir homenaxe aos dous matrimonios que formaron parte da irmandade dende o principio: ¡15 anos xa!

Rematado o postre, chega o peor da noite: ¡¡hora dos discursos!! Por parellas, primeiro falan García e Monique e despois tócalles a quenda a Sonsoles e a Jean Luc. E, para pechar, collen o micro os presidentes da irmandade en Guerlédan e en Sarria: Philippe e máis Elvira, que, sen dúbida algunha, son os que máis carga emotiva lle imprimen ao momento.

Philippe comeza bromeando: “el año pasado, los discursos duraron hora y media, este año, una hora. Para el año que viene… ¡media!”. Despois ponse un pouco máis serio ao facer un repaso polo pasado e o presente da irmandade e unha reflexión sobre cara onde debería ir nun futuro. Destaco da súa intervención a concepción que nos dá da irmandade, coa que coincido completamente: Philippe fálanos da irmandade como un medio para conseguir unha “Europa dos pobos”, unha irmandade que sirva para previr futuras guerras como as que se viviron nun pasado non tan afastado.

Para acabar, Elvira, sempre breve e concisa, empeza aludindo a unha fermosa cita de Vicente Risco, que precisamente empregou o ano pasado na cea de gala en Mûr, para animalos a vir a Sarria este ano:

Ti dis: Galicia é ben pequena. Eu dígoche: Galicia é un mundo. Poderala andar en pouco tempo do Norte para o Sur, do Leste para o Oeste noutro tanto; poderala volver andar outra vez e máis; non a has dar andado. E de cada vez que a andes, has atopar cousas novas e outras has botar de menos. Pode ela ser pequena en extensión; en fondura, en entidade, é tan grande como queiras, e dende logo, moito máis grande de cómo ti a ves.

Uns días antes, dixérame algo que considerei toda unha lección: “aínda non escribín o discurso; eu teño que vivir as cousas antes, sentilas, para poder escribir sobre elas”. Así que o discurso seguiu cun repaso sentido por algunhas das mellores vivencias destes días e, tras agradecer a tódolos que colaboraron para facer posible esta Irmandade 2013, conclúe despedíndonos ata o ano próximo.

A noite continúa e a festa, tamén. As luces apáganse para crear ambiente e entra en escena un ¿bruxo? que nos prepara unha queimada moi especial. Para seguir, sube ao escenario o mago Roberto Lolo, que nos sorprende e nos fai rir a parte iguais. Marea un pouco a Philippe, Begoña e Margot —“¿¿puedes meter tu mano en el bolsillo de mi pantalón??”— entre outros, e consegue deixarnos a todos alucinados. Rematados os trucos de maxia, sube ao escenario o grupo Moitos Máis, que nos ameniza a noite con versións de grupos e cantantes como Bob Dylan e Metallica.

Cara as dúas da mañá, as luces apáganse, as mesas afástanse da pista de baile e o “Bará bará beré” comeza a saír dos altavoces. E os brincos e voltas desátanse entre os máis novos. Unha vez máis, síntese iso do que vos falaba fai uns días, o do “idioma universal” e a irmandade máis real. Estamos todos xuntos, bailando, facendo corros e rindo; pasándoo realmente ben. “Checherereche”, “Que la Detenga”, “Galicia (cada día máis linda)”, “Saturday Nights”, “Voyage, voyage”, “Bomba”,… os éxitos máis míticos de aquí e de alá soan sen descanso.

Antes de que nos queiramos dar conta, só quedamos nós e algúns adultos sentados nas mesas do fondo mentres Elvira e Elisse miran a presentación de fotos, creando un marco moi entrañable. ¿Pero que fan todos sentados? ¡Iso si que non! ¡Todo mundo a bailar! Facendo unha conga, dirixímonos a por eles —“¡On y va, Philippe!”, o francés fai un xesto de asentimento mentres apura a bebida antes de unirse a nós; “¡¡Veña, Jorge!!” “Non, non, a min deixádeme que estou ben”— . Ao final, todos nos movemos ao ritmo da música saltando nunha conga, agás Jorge, que nos mira ríndose dende unha cadeira. Antes do que nos gustaría, o reloxo marca as catro da mañá e os camareiros tratan de botarnos disimuladamente. “¡A última, a última!”, pedimos. E para pechar a noite de troula, comeza a sonar “Follow de leader”. Philippe sorpréndenos a todos uníndose a nós no baile e, tralas derradeiras notas da canción, dámonos un breve aplauso e recollemos para marchar.

Xa non queda ninguén no aparcamento agás Lucía, Virginie, Justine e máis eu cando nos decatamos de que “¡Ei! ¡Non soou o Madison!” “Ah, non. Pois eu levo ensaiando toda a semana: ¡hai que bailalo!”. Coa canción soando dende o móbil, e iluminadas unicamente por un farol, empezamos a movernos ao ritmo do famoso baile. Unha das encargadas o hotel pasa por alí e, ao vernos, sorrise e deséxanos boas noites. A música remata e “¡agora si! ¡xa podo durmir tranquila!”.

Chegamos á casa pasadas as catro e media e… “Mañana a las 9, ¿verdad?” “Si”, mi madriña… Bonne… ¿nuit?

MARTES DEZASEIS DE XULLO: jusqu’a l’année prochaine, mes amis

Logo de cinco horas escasas de sono, poñémonos en pé. Con poucas ganas, con tristura porque se van, e si, tamén con moito esgotamento: a semana foi moi intensa.

Ás dez reunímonos na Casa da Cultura os máis valentes —ou os máis parvos, depende de como o queirades ver…— para a derradeira conferencia —“home… a algunha habería que vir, ¿ou?”, rimos os novos—, que é unha especie de “mesa redonda” titulada “A irmandade Guerlédan-Sarria: pasado, presente e perspectivas de futuro”, moderada polo xornalista Xosé Ramón Penoucos. Empeza falando Arlindo, o primeiro presidente da asociación en Sarria, contando de onde saiu a idea de facer unha irmandade entre Sarria e Guerléndan.

Atención, que a historia é curiosa: resulta que todo empezou porque un xornalista madrileño se namorou dunha rapaza bretoa e comezou a escribir sobre a cultura da Bretaña en colaboración cunha xornalista de Paradela. Cando se comezou a falar da posibilidade de crear unha irmandade, inicialmente pensouse de Paradela, pero ao ser un concello demasiado pequeno, a idea trasladouse e Sarria. E aí naceu a Irmandade Guerlédan-Sarria.

Para seguir, os representantes dos concellos de Sarria e de Guerlédan falan un pouco das súas impresión logo de convivir con nós e aseguran que continuarán apoiando a irmandade nos anos vindeiros. Ademais, Monique explica que en Francia se está levando a cabo unha reorganización territorial, polo que a comarca de Guerlédan deixará de existir, así que o máis seguro é que teñan que “refacer” a irmandade para pasar a estar asociados simplemente con Mûr.

Cando lles toca a quenda aos presidentes das asociacións, ámbolos dous comprométense a seguir velando porque a irmandade continúe e, a modo de pulla, Philippe mófase: “quiero felicitar a los más jóvenes que están aquí: bienvenidos al mundo de los adultos”. Falan de que, na actualidade, só resisten tres irmandades entre Galicia e Bretaña; e explican que no 98, o primeiro ano de irmandade, produciuse un gran choque cultural entre os 90 franceses que viñeron en maio, e os  90 galegos que foron en xullo —ese foi o único ano no que se fixeron dúas viaxes—.

Ao final, ábrese unha rolda de anécdotas, do que Philippe é o protagonista indiscutible: ¡15 anos dan para moito! Recorda entre risas dende o día en que a policía os multou e os alcaldes de Mûr trataron inutilmente de impedilo dicindo que “¡ei! ¡eu en Francia son alcalde, sonche importante, eh!”; pasando pola vez que meteron de contrabando litros e litros de augardente ocultos entre libros; ata o ano en que a unha rapaza lle deu un ataque de apendicite e tiveron que reunir cartos para que se puidera volver en avión a Galicia.

E para rematar, Penoucos fai unha reflexión sobre a irmandade, dicindo que “isto é o único que, politicamente falando, perdurou ao longo destes 15 anos”. E é que distintos partidos políticos se alternaron no poder, e a crise e os recortes fixeron acto de presenza, pero a irmandade continuou aí, impertérrita. E aí seguirá ata que non quede ninguén que tire por ela —¡oxalá iso tarde moito, moito tempo en pasar!—.

Logo de facernos una foto para o xornal, voltamos á casa para que acaben de facer as maletas. “Mira, y te metí un roscón y un poco de empanada para el viaje con el bocadillo, ¿quieres algo de fruta, o otra cosa?”, dille miña avoa, inexplicablemente nerviosa, a Justine. “Avoa, ¿pero non ves que non vai poder con todo?”, pero a francesa rise e dalle as grazas mentres colle todo o que lle dá. ¡Ja! ¡Vaia dúas!

Antes de que Justine chegase a casa, miña avoa estaba moi alterada. “¡Meu Deus! ¡Meter a un descoñecido na casa!”. Pero a simpatía de Justine —unido ao feito de que falaba moi ben español…— fixeron que se encariñase moito con ela. ¡Aínda non marchara e xa lle estaba dicindo que volvera cando quixese!

Chegamos ao hotel un ratiño antes da hora de partida, para despedirnos tranquilamente tomando algo na terraza. A pregunta por excelencia nese momento é: “¿Vais a venir a Mûr el año que viene?”. Boa pregunta. A dicir verdade, antes de que comezase a irmandade 2013, tiña bastante claro que para o ano seguinte non voltaría a Guerlédan, pero despois de pasar unha semana con eles, de volvernos atopar con amigos do ano pasado —franceses e galegos— e facer outros novos, a resposta cambia moito. Así que está claro: “Por susposto, ¡o ano que vén contade con nós!”.

Chega o autobús e comezan as despedidas. Últimas fotos, últimas apertas e bicos, últimas anécdotas contadas rapidamente mentres Philippe os apremia para que suban ao bus. Este ano a despedida é menos dura: xa sabemos como vai a cousa, e sabemos que os veremos antes do que pensamos. Desta volta, só hai sorrisos tristes e promesas de máis e mellor para o ano. “¡Bonne voyage!”, berramos mentres nos saúdan dende o bus, “¡Bonne voyage! ¡À bientôt, mes amis! ¡Jusqu’à l’année prochaine!”.

O bus marcha, e os galegos quedamos sos no aparcamento do hotel. Agora toca despedirse entre nós. Máis bicos, máis sorrisos, máis apertas e un “¡vémonos por aí!” que temos por seguro que se cumprirá. Vémonos pronto, irmáns. 

*BONUS* XOVES DEZAOITO DE XULLO: a Europa dos pobos

O día que marcharon, despois de comer, deiteime no sofá e pechei os ollos. O seguinte que fixen foi abrir os ollos, e de socato… ¡xa é xoves! ¡Vaites! ¡Que falta nos facía a todos descansar!

Collo o ordenador e póñome a recompilar as primeiras ideas para as crónicas, á vez que Sandra me lanza vía Talk ideas para reorganizar o blog da asociación. Escribo as crónicas dos dous primeiros días nun momento —as emocións aínda están moi a flor de pel, e as palabras saen practicamente soas— pero chega un momento no que a inspiración di “ata aquí chegamos, maja”. Abandono entón —por un período máis longo do que contaba— a narración da irmandade 2013 e entro no Facebook. Xa están subidas as primeiras fotos, e comezo a agregar a algúns amigos do Jumelage que aínda non tiña na rede social.

Entón fálame Justine polo chat, nun español tan bo que non podo evitar pensar “¡Será posible! ¡Uns tanto e outros tan pouco!”. Cóntame que a viaxe en barco foi moi tranquila, e que ninguén se mareou. Dime que a seus pais lles gustaron moito os regalos que lles mandou a miña familia e di que está desexando que vaiamos a Bretaña. “¿Y ya estás preparada para volver al trabajo?”, pregunto de broma, “NOOOOOOOOOO!!!!”, contesta ao momento. ¡Acabóuselle o bo!

Máis tarde, tomando un xeado no Malecón con Lucía, cóntolle do que me estivera falando Justine. “Eu tamén falei con Virginie”, di Lucía, “¿E sabes que? Fai un rato pareceume ver pasar a Margot e a Mathilde en bici”, di toda convencida. “¿Pero non marcharan para A Coruña?”. “Si, pero ao mell… ¡Mira aí vai Thibaut! ¡¡¡Thibaaaaaaut!!!”, berra.

E, efectivamente, Thibaut, Margot, Mathilde, Philippe e Elise, os cinco en bicicleta, páranse ao noso lado, sorrindo. “Oh, ¿pero vós non marcharades xa?”, preguntamos sorprendidas. “Nos marchamos mañana para Coruña, y después vamos a Santiago, a las fiestas”, explica Philippe —nese momento, ¿quen se podía imaxinar que as festas de Santiago se cancelarían por semellante traxedia?—.

Cando rematei coas crónicas, sentín que aínda me quedaban cousas por dicir, que aínda non tiña rematado o traballo. Foi por iso que abrín una nova folla de Word e seguín escribindo. O que liches ata aquí foi unha simple narración dalgúns dos mellores sucesos que tiveron lugar durante esta Irmandade 2013.

O que tés a continuación, non é nada diso. Trátase dunha opinión complemente persoal e parcial do que significou para min a semana de convivencia entre as dúas culturas. Falando dende o corazón, poño en palabras unhas cantas ideas e sentimentos que agardo sexan compartidas, senón por todos, si pola maioría de vós:

Logo de varios días dende a súa partida, a nostalxia polos momentos con eles é aínda máis forte, pero coas novas tecnoloxías, é case imposible sentir que se foron. En menos dunha semana, eses corenta franchutes entraron na nosa vila, nas nosas casas e nas nosas vidas. Foron días de moito movemento, aproveitamos os anacos de bus para durmir o que non se podía durmir polas noites, e coñecemos algúns dos mellores lugares da nosa xeografía entre sesta e sesta.

Pero iso non foi o máis destacable da irmandade, nin de lonxe. O mellor foi a xente. Estar con eles, as gargalladas cando nós confundiamos o passé composé co imparfait, ou eles soltaban un “Oh… ¡putain!” ao non conseguir acabar a frase en castelán. Coñecelos, intercambiar opinións, falar dos nosos gustos —¿a quen se lle ía pasar pola cabeza que tiñan a súa propia versión do “Spider-cerdo”?—, comparar ámbalas dúas sociedades, pasear e bailar con eles como faríamos con calquera outro amigo. Iso é o que eu destaco desta Irmandade 2013.

“Coma con calquera outro amigo” porque, definitivamente, xa os consideramos como a uns amigos máis.

Non son capaz de decidir cales son os ingredientes que fan que a irmandade teña éxito, que é o que consegue unir a estes dous pobos tan distintos —e tan similares ao mesmo tempo—; pero oxalá que se sigan conservando outros quince anos máis. E é que esta irmandade contribúe a ampliar a nosa compresión de culturas e ideoloxías diferentes, e enriquécenos dun xeito que só alguén que o viva dende dentro podería chegar a entender.

É por iso que é tan importante seguir tirando dela, seguir contando co apoio dos gobernos e, máis aínda, con persoas que a organicen, a enchan de vida e animen á xente a embarcarse nestas viaxes. Porque a supervivencia das irmandades é básica para seguírmonos mellorando e contribuíndo a esa fermosa idea da Europa dos pobos.

María Melle Goyanes, 

xullo 2013

2012

XOVES DOUS DE AGOSTO: A VIAXE

O espertador soa moi, moi cedo, mais non importa: o motivo da nosa madruga non son nin o traballo, nin os estudos; senón unha viaxe moi desexada: ¡chegou o día de marchar á Bretaña Francesa! Ás oito e media xa estamos todos a voltas co almorzo, que corre a cargo do Afonso IX. 

Logo de aplacar a fame e cargar as maletas no autobús, poñémonos en marcha os 32 integrantes do grupo. Óense animados “Arranca, Mourín!” e “On y va, Guerlédan!” que emocionan a todos. Quedan por diante máis de vinte horas de traxecto que cada quen intenta amenizar como pode: charlar, ler, durmir… Sobre todo durmir. De fondo soan cancións moi variadas: dende la “La chica Ye-yé” de Concha Velasco ata o “Todo” de Pereza, pasando polo “Tiempo” de Erreway e os “Besos” de El Canto del Loco. ¡Hai para tódolos gustos! 

Arredor das dúas da tarde chegamos a Cabezón de la Sal (Cantabria), onde “comemos no Paraíso”. Continuamos a nosa viaxe despois de xantar e desta volta, entre o bandullo cheo e o calorciño do bus, é inevitable que a gran maioría pechemos os ollos para botar unha boa sesta. Unha das que se resiste a Morfeo é Elvira, que aproveita para facer unha sesión de fotos da que son protagonistas involuntarios os que van durmindo. 

Ao pouco de entrar en Francia, pasadas as oito da tarde, paramos nun aparcadoiro ao lado da autovía e, de socato, atopámonos con Carlos cortando xamón e facendo bromas “Le jambon, le jambon de porco celta! Bon appetit!”, ri. Para encher o anaco que queda ata Burdeos, aparece Paco Martínez Soria en “No es Bueno Casarse a los Sesenta” e, mentres os grandes se divirten cas peripecias do actor, os menos afíns ó seu humor, len, ou escoitan música… ou dormen. 

Son case as once e media da noite cando comezamos a ver os carteis de “Bordeaux Centre”. A primeira vista, Burdeos é unha cidade de casas baixas e con pouca vida (case non se ve xente polas rúas), pero tardariamos só unhas cantas horas en decatarnos de que, como pasa moitas veces, a primeira impresión é errónea. Chegamos ao apartahotel, o Victoria Garden, e cadaquén elixe: unha ducha, picar algo, saír a dar unha volta… ou durmir.

 O primeiro día da nosa viaxe chega á súa fin. Mañá, máis e mellor. Bonne nuit!

VENRES TRES DE AGOSTO

Hoxe toca madrugar de novo para almorzar todos xuntos no hotel e dar un paseo polas rúas de Burdeos. 

A cidade esperta e, con ela, espertan os seus habitantes, dándolle unha vida e alegría que criamos imposibles a noite anterior. 

Dirixímonos á zona antiga, arranxada con lastras e enmarcada por un austero arco do triunfo, e chegamos a un dos sitios máis representativos de Burdeos: a Catedral de Saint Michel, característica por ter a torre separada do resto do edificio. Algúns discuten sobre a época da construción “éche Gótica…”, di Luís Amadeo “Na, na… Eu creo que do Barroco…”, “…ou Rococó”, din María e Sandra. Logo de ver o gran rosetón da fachada principal, ninguén dubida xa da súa orixe gótica. 

Paseamos despois por un pequeno mercado cunha gran variedade de frutas. “Melóns españois!”, exclama alguén. 

Logo disto, poñemos rumbo a La Rochelle. De fondo, levamos a comedia “Una Rubia Muy Legal”. 

Pasada a unha da tarde chegamos a La Rochelle e damos unha volta polo porto sen poder deixar de impresionarnos pola cantidade de barcos alí ancorados. Separámonos en pequenos grupos e aproveitamos para xantar e practicar algo de “français” ata a hora de partida. 

Ás tres e media poñémonos en marcha cara a Mûr-de-Bretagne para coñecer finalmente ás familias da irmandade. ¡Que nervios! ¿Cómo serán? ¿Simpáticos, serios, tímidos? ¿Terán fillos? ¿Saberán español? ¡De seguido o saberemos! No camiño acompáñanos unha vez máis Martínez Soria en “Hay que educar a Papá”. 

Ao redor das nove da noite chegamos por fin a Mûr-de-Bretagne, onde nos esperaba dende había dúas horas unha cálida benvida. Globos brancos e azuis parecen dicir de xeito mudo un “benvidos” no local de presentación, onde Philippe, o presidente da irmandade en Bretaña, da un pequeno discurso de incio da semana de irmandade, no que fala da riqueza lingüística e cultural que nos aportará esta viaxe. Despois pasamos ao reparto de familias, no que os “enchanté” e os “ça va?” se repiten constantemente e, para rematar, bebemos a “copa da irmandade”. ¿Que que é iso? Ben… para sabelo, ¡teredes que vir velo! 

O día remata co grupo dos sarriáns disperso entre as distintas familias de Mûr que quixeron abrir as portas das súas casas durante unha semana. “C’est votre propre maison cette semaine”, dinnos Jean-Paul e Françoise durante a cea. 

SÁBADO CATRO DE AGOSTO: DE MONTES E FESTAS

¡Primeira mañá en Mûr! Toca almorzo coas familias francesas, cos que comezamos a gañar algo de confianza. Logo do almorzo, lévannos aos montes de Arrée, onde non podemos evitar rirnos ao ver a súa escasa altura (¿chegarían ós 100 metros de altitude?). Nada máis chegar, o sol que brillara durante o camiño decide agocharse tralas nubes para deixar paso a un gran ballón que nos pilla completamente desprevidos. ¡Menos mal que non a chuvia non é unha novidade para os galegos!

Dispersas por entre os sendeiros dos montes atópanse repartidas unha serie de esculturas que, segundo nos explican, representan a cada unha das rexións da zona (Saint Michel, Saint Malo, …).

Collemos os autobuses para ir comer, franceses no autobús-dos-franceses e galegos no autobús-dos-galegos, pero Thibaut e Vincent din que prefiren virse cos galegos, porque “en el autobús francés nos aburrimos”, din. E pasan a viaxe falando con nós, rindo e facendo bromas.

Debido á chuvia, o pic-nic organizado para a comida tense que trasladar a un pavillón, onde entre todos colocamos rapidamente unhas mesas e unas sillas. No grupo de galegos non podemos deixar de impresionarnos pola ausencia de ruído. E non é que nos franceses non falen, se non que falan tan baixiño que case non se escoitan. Durante a comida, franceses e galegos falan e comparten anécdotas “entiendes si hablo en francés?” pregunta un, “si, pero si hablas más despacio y algo más alto”, contestamos nós; “dee acueerrdoo, entoooncess habblaarééé muuy deeespaacioo”, ri.

“Jambon, jambon!”, di Carlos paseándose por entre as mesas repartindo o seu xamón de porco celta. Vese que ten éxito, pois o pequeño Thibaut non deixa de correr tras del, na pescuda de máis.

Collemos novamente os autobuses desta vez para levarnos a unha zona elevada onde vai moitísimo vento e está situada unha capela onde, din eles, se está levando a cabo un ritual para expulsar as malas vibracións do corpo de dous homes. No interior do edificio un grupo de xente fai sonar tambores e bombos mentres se moven lentamente ao redor de dúas persoas que están tumbadas no chan. No exterior, chove moito e o vento sopra moi forte, dándolle á estampa unha ambiente de tebras e escuridade moi chamativo.

Pola tarde, toca asistir a dúas conferencia: unha sobre o desmantelamento dunha central nuclear e outro sobre os parques naturais, na que os máis novos non poden evitar que os párpados lles pesen e ata unha mosca lles pareza interesante. Fartos da charla, Thibaut e Vincent deciden agocharse detrás das cadeiras e póñense a xogar ás cartas: ¡que envexa nos dan ao resto!

De volta ás casas francesas, toca arranxarse para ir de festa: esta noite toca a Fez-Noz, a “festa de noite”, un festival tradicional da zona onde se reúnen unha serie de bandas de música celta e onde podemos probar algúns dos platos típicos como as crêpes e as galettes. Como representantes de Sarria levamos a Raquel e a Laura, integrantes do grupo Cantareiras de Irimia, que cantan algunha das cancións tradicionais galegas como “A Saia da Carolina”.

A noite avanza e a xente vaise animando: organízanse danzas tradicionais por parellas e en corros aos que se suma cada vez máis, e máis xente. E, como non podía ser doutro xeito, tamén os galegos nos apuntamos, dando pasos indecisos ao principio ata conseguir collerlle o ritmo ao baile case tan ben como un bretón.

DOMINGO CINCO DE AGOSTO: LORIENT

Hoxe os franceses deixan que durmamos un pouco máis do habitual, para recuperarnos da noite de festa do día anterior e, sobre as once da mañá, algúns de nós visitamos coas familias de acollida o mercado ecolóxico de Bon Repos e a abadía do mesmo nome. Desafortunadamente, unha nova tromba de auga sorpréndenos no medio do camiño e obríganos a refuxiarnos nos automóbiles, polo que a visita ao lago de Guerlédan e á vila ten que ser en coche e non camiñando.

De volta nas casas comemos en familia a comida típica (aperitivos, melón, salchichas…).

Pola tarde, collemos todos o autobús e poñemos rumbo ao multitudinario festival de Lorient, onde se reúne o mellor do mellor de entre a música celta.

Unha vez alí, repartímonos en pequenos grupos onde se mezclan indistintamente franceses e galegos de tódalas idades e visitamos os distintos recintos do festival nos que probamos un pouco de tarta e cava típicos, nos rimos coa colección de faldas escocesas e disfrutamos da música das bandas que están repartidas por todo o recinto. O sangue tira ao sangue, e por iso non podemos evitar deternos máis do normal no stand de Galicia, que non podía deixar de ter representación no maior festival de música celta do mundo, onde actúan un grupo de músicos galegos que combinan a música celta co humor.

Algúns deciden entrar na carpa onde se celebran as actuacións máis importantes. Cataláns, galegos, bretóns… só os mellores se reúnen alí dentro.

Cara ás seis da tarde, asistimos a un gran desfile no que se exhiben os traxes tradicionais bretóns de distintos momentos da historia, todo ao ritmo de tambores, bombos e gaitas.

E para rematar a xornada en Lorient, ceamos alí algunhas das recomendacións dos franceses (ensaladas, galettes e crêpes siguen sendo os favoritos).

Volvemos á casa cantando entre risas o “Avemaría” a de “Digimon” e o “Lalalá” entre outras.

LUNS SEIS DE AGOSTO: BEAUCOUP DES PERSONNES

Seis da mañá dun día común na Bretaña Francesa. O sol altérnase coas nubes e os máis precavidos meten un impermeable no bolso por-sea-caso. Antes as abundantes protestas polo madrugón, Philippe aclara que foi necesario para non pillar unha gran cola na entrada a Mont Saint Michel, o segundo lugar máis visitado de toda Francia. “Il y a beacoup de chinois”, din Julien e Marc, acompañando a afirmación cun gracioso xesto de achinamento dos ollos.

Chegamos á península-illa logo de dúas horas e xa para entón temos que agardar un bo anaco para entrar na fortaleza e para acceder á abadía, que vén precedida dunhas grandes escaleiras que deixan sen alento a máis de un.

Realizamos unha visita guiada de algo máis de unha hora polos lugares máis importantes da edificación (sala das bombillas, sala capitular, comedor,…) e despois podemos adicar o tempo restante para mercar algún regalo para a familia ou facer fotos do lugar. Tal e como dixera Philippe, o lugar está completamente abarrotado de xente e en máis dunha ocasión escoitamos algún “ei, mira se eses tamén son galegos!” cara nós.

A comida é novamente un pic-nic, esta vez si ao aire libre, xunto ao castelo de Cherroix e cunhas vistas privilexiadas do Mont Saint Michel. Durante a comida, repítese a simpática estampa de Carlos repartindo xamón e Thibaut correndo tras del. Para facer tempo ata a hora de partida, un grupo de rapazas proponse ensinarlle a algúns dos rapaces franceses un xogo ca baralla española. ¿O resultado?: gargalladas e maldicións a partes iguais.

Pola tarde poñemos rumbo á cidade costeira de Saint Malo, novamente abarrotadísima de persoas, onde damos unha volta polas murallas que a rodean e algúns probamos o que, segundo afirman os amigos franceses, son os xeados máis ricos de toda Francia. Para rematar a tarde, Vincent decídese a darse un baño, facendo caso omiso ó mal tempo, e o resto quedámonos  na zona alta da muralla, vendo como se comeza a agochar o sol no mar.

De volta a Mûr, cada un volve coa súa familia a cear.

O día de hoxe serviu para afianzar os lazos entre as diferentes culturas, e proba disto é un xesto dalgúns dos rapaces franceses, que se reúnen cun grupo galego para cear e seguir un par de horas máis de troula.

MARTES SETE DE AGOSTO: COMEZA A SENTIRSE A FIN DA VIAXE

A mañá é tranquiliña: pódese elixir entre asistir a unha conferencia sobre envellecemento activo, pasar a mañá no lago ou durmir (desta volta, ninguén se decanta por esta opción, conscientes de que as nosas últimas horas en Mûr están chegando á súa fin).

Logo da comida en familia, volve haber varias opcións: visita a unha granxa con tecnoloxía de biogás ou compras en Pontivy, lugar de orixe de Napoleón III, indica Clément.

Ambas opcións teñen éxito, inclinándose a maioría da xuventude polas compras e, para rematar a tarde, lévannos a un macromercado de galletas no que ninguén se pode resistir a levar, cando menos, unha ducia delas.

De volta na casa, facemos un pouco de tempo ata a hora da cea de distintas formas: tomando algo, charlando ca familia, vendo a televisión (¡os xogos olímpicos están en pleno apoxeo!). No meu caso particular, fago quendas con Lucía para xogar á xbox con Clément (¡linguaxe universal!) e si, debemos recoñecer que a vitoria é para o francés.

¡E chega a hora da cea! Galegos e bretóns póñense as súas mellores galas para asistir a esta cea de despedida que non o é tanto. Despois de todo, ¡vémonos o ano que vén!

Carlos preséntase como todo un patriota bretón: un bonito sombreiro do que colga a bandeira bretoa (“como todo un <coq>!”, bromean as rapazas ás que el chamaba cariñosamente “les poulets”).

Logo duns ricos aperitivos, pasamos a sentarnos “as mesas de adiante para os novos, que son os que van bailar”, din. A cea é abundante e boa e, antes dos postres, Jorge atrévese facendo unha queimada que os bretóns observan atentamente. Para acompañar os postres, chegan os [interminables] discursos. Philippe excúsase dicindo que é ”un tema burocrático que hai que facer”. E logo de hora e media na que se alternan seis oradores distintos (o alcalde de Mûr, o representante do concello de Sarria e a do concello de Paradela, os presidentes da irmandade Philippe e Elvira, e a vicepresidenta da asociación en Mûr) chega por fin a hora da festa, que iniciamos os galegos cantando unhas liñas escritas por Carmen e Sandra ao ritmo do “Sur le Pont d’Avignon”.

Empezan a festa os maiores: congas, corros e bailes agarrados empezan dominando pero, logo dun rato, na pista de bailen quedamos os máis novos, berrando e saltando ao ritmo da música os éxitos franceses e españois ata ben entrada a madrugada.

A festa dáse por concluída cara as catro e media da mañá e é entón cando temos que comezar as tristes despedidas: Vincent non poderá estar na vila ao día seguinte, así que é o primeiro en recibir as nosas apertas, os “merci” e os “à bientôt” antes de marchar.

O sabor amargo que nos deixa a todos é palpable. Comeza a esgotarse o noso soño francés.

MÉRCORES OITO DE AGOSTO: O DERRADEIRO DÍA CON VÓS

A última mañá en Mûr cadaquén aprovéitaa como quere. Algúns pasan a mañá no lago, gozando do sol que parece querer aparecer agora que nos toca marchar e xogando as últimas partidas de cartas; outros dan un paseo pola vila, axudan a preparar a comida ou dormen ata tarde.

A última comida en familia é animada, rememóranse os mellores momentos da semana e fálase do que se fará o ano seguinte. Non hai ambiente de “au revoir”, se non de “à bientôt”.

Logo do xantar, cargamos as maletas no coche e dirixímonos ó aparcadoiro, lugar de saída de tódolos días.

Empeza o peor de toda a viaxe: as últimas fotos, as últimas apertas e bicos, as últimas frases chapurreadas en francés, cheíñas de “merci” e de promesas de reencontro para o ano seguinte.

Jorge, temeroso de que perdamos o barco, empeza a apurarnos para subir ao autobús e algúns temos que facer grandes esforzos para non deixar escapar as bágoas.

Comézanse a oír os “eu non quero marchar, Elvira”, “¿E se nos quedamos uns días máis?”. Elvira sorrí, e nega ca cabeza. É hora de volver a casa.

Miramos pola ventá do bus e saudamos por última vez aos bretóns, que din “adeus” ca man dende o outro lado, sorrindo emocionados.

O autobús inicia a marcha e toca o claxon a modo de despedida. “À bientôt, mes amis”.

Durante boa parte da viaxe, vamos quietos e calados, intentando autoconvencernos de que, efectivamente, non é un “adeus”.

A espera en Saint Nazaire é longa, pero ao poder baixar do bus e pasear, faise moito máis levadeira que a viaxe de ida. Embarcamos cara ás 9 da noite e, logo de deixar as cousas nos camarotes, buscamos a cuberta para botar unha última ollada ás terras francesas.

Logo da cea, “que ten que ser abundante para non vos mareedes” dixera Jean-Paul, cadaquén elixe: irse directamente a durmir, xogar unha partidiña de cartas no bar, alugar unhas películas… O resultado final é o mesmo para todos: durmimos profundamente mentres o mar nos arrola logo dun día moi longo.

XOVES NOVE DE AGOSTO: VOLTA Á CASA

Empezamos a erguernos e ir a almorzar cando xa se comeza a ver terra. Cara ás doce do mediodía o autobús sae do porto de Xixón e pon rumbo a Candás, por onde facemos un pouco de tempo antes da comida.

O xantar, recomendado por Luís Amadeo, non deixa indiferente a ninguén: Paella, bonito e polo. ¡Boa forma de rematar a viaxe!

Ás catro poñemos rumbo á casa con “Abuelo Made In Spain”, de Paco Martínez Soria de fondo. Despedímonos en Meira de Laura e Raquel, e en Paradela de Sonsoles. Comezamos a ver as primeiras casas de Sarria cando na película aparece o “Fin”.

Mourín toca o claxon ó chegar ao hotel, onde nos espera a familia, que nos recibe con apertas e moitos “¿pasástelo ben?”.

Tras unha última foto todos xuntos, despedímonos prometendo máis e mellor para o ano vindeiro.

María Melle Goyanes,
agosto 2012